Индивидуалды психотерапия: Практикалық психология Диагностикалық және коррекциялық жұмыс

Практикалық психология Диагностикалық және коррекциялық жұмыс

---

©engime.org 2022
әкімшілігінің қараңыз

Практикалық психология Диагностикалық және коррекциялық жұмыс Оқушылардың психологиялық даму ерекшеліктерін зерттеу және олардың білім, дағды, үйренулерінің жастық дамуға қаншалықты сәйкес келетінін анықтау мектеп психологының басты міндетіне жатады. Психодиагностика оқушылардың тәрбиеде, оқу барысындағы қиыншылықтарын анықтауда, сондай-ақ қызығушылықтардың, қабілеттердің даму ерекшеліктерін зерттеуде үлкен рөл атқарады. Балалардың жеке психикалық ерекшеліктері туралы ақпаратты жинау, К.М Гуревичтің анықтамасы бойынша, психодиагностиканың негізгі міндеті болып табылады. Бұл ақпараттар оқушылармен жұмыс істейтін адамдар үшін өте пайдалы. Мектеп психологының практик-психологпен диагностикалық жұмыс барысындағы ерекшеліктері. Психологиялық қызмет жүйесінде психодиагностиканың біршама ерекшеліктері бар. Психодиагностиканың «ғылыми — зерттеуші» және «ғылыми –практикалық» секілді түрлерін ажырату керек. Егер біріншісінің міндеті психикалық даму заңдылықтарын зерттеу болса, ал ғылыми –практикалық психодиагностиканың мақсаты нақты психологиялық бұзылыстың себебін анықтау болып табылады. Практик-психолог бала дамуына ұсыныс беру үшін, балаға түзетуші шаралар жасау үшін психодиагностиканы қолданылады. Психодиагностикалық ақпараттар мына жағдайларда: 1) даму бұзылыстарын түзетуді ертерек бастау, оқушылардың психикалық даму қарқынын зерттеу; 2) төмен деңгейдегі және озат оқитын балалардың дұрыс жетілуіне жағымды жағдай қалыптастыру мақсатында дамытушы бағдарламаны жасау; 3) ерекше қабілеттері бар балалардың дамуына жағдай жасау; 4) психолог жүргізетін психопрофилактикалық жұмысының тиімділігін тексеру; 5) тәрбиелеу және оқыту жүйесіне салыстырмалы психологиялық талдау жасау; 6) психологиялық ағартудың өзекті тақырыптарын таңдау мақсатында қажет. т.б. Мектептегі психологиялық қызмет шеңберінде түзету, дамыту, диагностика секілді әдістер бөлек жүргізілмейді. Олар мектепте бір кезеңде атқарылатын жұмыс болып табылады. Мысалы; диагностикалық — коррекциялық немесе диагностикалық — дамытушы жұмыстар. Мектеп психологының жұмысы диагноз қойып, тұлғаны дамыту бағдарламасын жасаумен шектелмейді. Ол балалардың дамуын зерттеп, ұсыныстардың орындалуын қадағалайды, сонымен қатар психологиялық, түзетушілік, тәрбиелік жұмыстың басым бөлігін өзі атқарады.  Практикалық психологияның негізгі әдістері 3.1 Психодиагностика Психодиагностика – нақты міндеттерді шешуге арналған практикалық немесе теориялық меңгеру операцияларының біртекті амалдарының жиынтық әдісі. Практикалық психологияның өзіне тән ерекше әдістері бар. Ол диагностикалық әдістер, кеңес беру, терапевттік түзету әдістері және ұйымдастыру мәселелерін шешуде қолданылатын әдістер. Бұлар психологтың клиентке ықпал ету қарқындылығының , шешілетін міндет күрделігінің негізінде құрылған. Психодиагностика клиенттің психологиялық проблемасын шешу үшін оған өзін едәуір тереңірек түсінуге және хал — жағдайы мен мінез құлқын өзгертуге, адамның ішкі мүмкіндіктерін табуға жәрдемдеседі. Практикалық психологияның әдістері психодиагностикалық, кеңес беруші, түзетуші — терапевттік әдістерге жіктеледі. Психодиагностика – психологтың клиентпен немесе топпен жұмыс жасайтын мәселелеріне тереңдеп енетін бағыт. Психодиагностика екі жақты мәртебеге ие. Біріншіден, ол практикалық психологияның салыстырмалы дербес бағыты болып табылады, яғни психолог кеңес беруде немесе психотерапияда маманданған өзге психологтардың тапсырысы бойынша күрделі диагностикалық жұмыстарды орындап, сол салада мамандана алады. Екіншіден, психодиагностика психологтың клиентпен жүргізілетін жұмыстарының маңызды кезеңін құрайды. Екі жағдайда да психодиагностика адамдардың психологқа шағымдана келетін өмірлік қиындықтарының себеп — салдарын анықтауға мүмкіндік беретін ұстанымдардың, әдістердің, әдістемелік тәсілдері мен үрдістердің кешенін анықтайды. Психодиагностиканың өзіне тән теориялық негізі бар. Оның негізінде психодиагностиканы теориялық пән ретінде қарастырады. Идеялардың теориялық психологиядан тәжірибелік психологияға едәуір жақындауына ықпал етіп, психодиагностиканың теориялық негізі қалыптасады. Диагностикалық әдістердің бірнеше түрлері бар: Бақылау – анықталған құбылыстың ерекшеліктерін сипаттайтын іріктелген мәселелерді( бірліктерді, көрсеткіштерді, белгілерді) тіркеудің негізінде зерттелінген объектіні бір жүйе бойынша қабылдау. Практикалық психологиядағы бақылау – клиенттің психологпен қарым- қатынасындағы вербалды және вербалды емес мінез- құлқын мақсатты, жүйелі түрде қабылдау. Әңгімелесу – психологтың сыналушымен серіктес қарым- қатынасының барысында сыналушы тұлғасы жайлы диагностикалық маңызды ақпаратты алу тәсілі. Бұл әдіс психологиялық көмек көрсету кезіндегі терапевттік әңгімелесу ретінде анықталатын клиникалық сұхбаттасу деп аталады. Әңгімелесу барысында клиент сезінген эмоциялы күйлерге ену, сезіну арқылы клиент тұлғасын және оның сөздері арқылы алынған ақпараттың барлығын сынамай қабылдайды, яғни түсіну қабілетіне негізделген эмпатиялық тыңдау әдісі қолданылады. Практикалық психологтың іс — әрекетіндегі психодиагносикалық әдістер клиенттің қиын мәселелерін анықтауға бағытталған. Осы мақсатта стандартталған және тереңдетілген сұхбаттасу, бақылау, өзіндік бақылау, тесттер, проэктивті әдістемелер, рөлдік ойындар қолданылады. Диагностикалық әдістер психокоррекция мен психотерапия арқылы белгілі болған мәселенің нәтижелерін бағалауда да жәрдемдеседі. Диагностикалық үрдістер практикалық психологияның әр түрлі бағыттары мен мектептерінде қолданылады. Әрбір мектеп клиенттің проблемаларын, оларды шешудің мақсаттары мен мүмкіндіктерін өз бетінше ерекше бағытпен шешеді. Сұхбаттасу практикалық психологияның барлық мектептерінде әртүрлі варияцияларда қолданылатын негізгі диагностикалық міндетті құрал. Сұхбаттасудың клиент жайлы ақпаратты жинауда қолданылатын сызба – нұсқаны қарастырып көрейік. Сызбада клиенттің шағымына байланысты мәліметтердің тізімі бар. БІЛІМ БЕРУДЕГІ ПРАКТИК ПСИХОЛОГТЫҢ ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ Балалар психологының негізгі қызметтерінің түрлері мыналар: психологиялық ағартушылық, психологиялық профилактика, психологиялық кеңес беру, психологиялық диагностика, психологиялық коррекция. Психологиялық ағартушылық Педагогикалық ұжымда, отбасында көбіне әр түрлі кикілжіңдер орын алып отырады. Бұның бәрі ересек адамдардың психологиялық сауатсыздығынан, бір-бірін тыңдау, түсіну, кешіру, мойынсұну, секілді қасиеттердің жүзеге аспау негізінен туындайды. Сондықтан да практик психологқа баламен жұмыс істейтін барлық адамдардың психологиялық мәдіниетін көтеру өте маңызды. Психологиялық ағартушылық – бұл үлкендер (тәрбиешілер, мұғалімдер, ата-аналар) мен балаларға психологиялық білім беру. Бұндай психологиялық ағартушылықтың негізгі мәні мынада: 1. Тәрбиешілер, мұғалімдер мен ата-аналарды балалардың психикасының дамуының негізгі заңдылықтары мен жағдайларымен таныстыру; 2. Жаңашыл психологиялық зерттеулердің нәтижесін анықтау; 3. Психологиялық білімге сұранысты, оларды балалармен жұмыс істеу кезінде немесе тұлғаның өзінің дамуына деген қызығушылығында қолдануға ынта-ықыласты қалыптастыру; 4. Практикалық психологияның және балаларды оқыту мен тәрбиелеу ұйымдарында психолг жұмысының қажет екендігін түсіндіру; Психологиялық ағартушылықтың формалары әр түрлі болады: дәріс, әңгіме, семинарлар, көрме, т. б. Бұндай жағдайда психолог жұмыс істеу кезінде барлық іс-әрекетті бір өзі ғана атқара бермей басқа да мамандарды шақыруға болады. Алайда, жұмыстың бұл формалары тек бірсарынды теориялық түрде өтпеуі керек. Яғни, бұл жұмыстар психологиялық білімнің бала білімі мен тәрбиесіне қатысты нақты мәселелерді шешуге бей-жай қарамайтындығын көрсету қажет. Психологиялық профилактика Психопрофилактикалық жұмыс – практик психолгтың қызметінің ішінде аз зерттелген түрі, алайда білім берудің психологиялық қызметіне қатысы бар барлық ғалымдар мен психологтар бұл жұмыстың маңыздылығын мойындап отыр. Психологиялық профилактиканың міндеттері Психологиялық профилактикаға байланысты әр түрлі мәселелер америкалық әдебиеттерде көрініс тапқан. Психипрофилактикалық қызмет 3 деңгей арқылы жүзеге асырылады: І деңгей – алғашқы профилактика деп аталады. Психолог мектептегі барлық балалармен бірдей жұмыс істейді және олардың психикалық денсаулықтарын қамқорлыққа алады. Мысалы, 10 оқушының 10-ымен де бірдей жұмыс атқарады. Көптеген ғалымдардың айтуы бойынша мектеп психикалық денсаулықтың профилактикасы үшін ең оптималды жүйе болып табылады және мектеп психологтары өмірге осындай алғашқы прфилактиканы әкелген негізгі мамандар болып есептелінеді. ІІ деңгей – екінші профилактика. Бұл « тәуекелшіл » деп аталатын топқа, яғни мәселелері жаңадан басталған балаларға бағытталаған. Екінші профилактика балалардың оқу мен мінез-құлқында ерте пайда болған қиындықтарды зерттейді. Бұның басты міндеті – балалар әлеуметтік немесе эмоционалды басқаруға көнбейтін жағдайларға жетпей бұл қиындықтарды жеңу. Мұнда психолог шамамен 10 баланың 3-уімен жұмыс істейді және көп жағдайда ата-аналарға, мұғалімдерге кеңес беру формасында жүргізіледі. ІІІ деңгей – үшінші профилактика. Психолог нақты оқуда немесе мінез-құлқында мәселесі бар баламен жұмыс істейді. Оның негізгі міндеті – түзету немесе күрделі психологиялық қиындықтарды жеңу. Психолог 10 баланың 1-уімен жұмыс істейді. І деңгейден ІІІ деңгейге дейін психолог қызметі жоспарға және қызметтің қамтамасыз етілуіне қатысьы бірте-бірте белсенді бола түседі. Психопрфилактикалық іс-әрекеттің мәні – балалар мен оқушылардың психикалық және психологиялық денсаулығын қорғап, күту. Олай болса, психопрофилактика – мектеп және мектепке дейінгі барлық жастағы балалардың психологиялық денсаулығын сақтауға, қорғауға және дамытуға бағытталған балалар психологының іс-әрекетінің арнайы түрі. Психологиялық профилактика мыналарды талап етеді: 1. Білім беру ұйымдарында бала тұлғасының біртұтас психикасының дамуы мен қалыптасуы үшін қажет психологиялық жағдайлардың сақталуына жауапкершілікті; 2. Қарым-қатынасында, мінез-құлқында, интеллектуалдық және эмоционалды дамуында белгілі бір қиындықтарға әкеп соқтыратын балалардың ерекшеліктерін дәл уақытында анықтауды; 3. Балалардың келесі жастық кезеңге өтуімен байланысты мүмкін болатын әр түрлі қиындықтарды ескеруді; Психопрофилактикалық жұмыс жеке балалармен, балалар тобымен, сыныппен, сол сияқты тәрбиешілермен, мұғалімдермен, ата-аналармен және баланы дамуына, дүниетанымына әсер ететін басқа да адамдармен де жүргізіле береді. Бұл жұмыстағы қиындық мынада – психолог педагогикалық ұжымның психопрофилактиканың маңызын түсінбейтін жағдайларға көп тап болады. Психопрофилактиканың нәтижелі болуы тұтастай психологқа байланысты. Психолог өзінің біліміне сүйене отырып, баланың білім алуы мен тәрбиесінің дамуына жағымды жағдай туғызу үшін нені өзгерту керек, нені ескеру қажет және қалай кеңес беру керектігін қамтамасыз етеді. Психологиялық профилактикалық жұмыстың мазмұны Психолог әр жастық кезеңді есепке ала отырып, әр түрлі жастағы балаларға арналған дамытушы бағдарламаларды жасап, жүзеге асырады. Бағдарламалар білім беру мен тәрбие жұмыстарында барлық жастағы топтың балаларымен, сол сияқты тәрбиешілер, мұғалімдер, ата-аналармен де жүргізіледі. Ең бастысы – оқушылардың барлығына практикалық іс-әрекетті өздерінің қызығушылығын, қабілеттерін анықтауға, дамытуға және өзін білімнің барлық саласында байқап көруге мүмкіндік беру. Сондықтан да әрбір баланың танымдық сферасы мен іс-әрекетінің кеңейіп, өзіне «осы уақыттағы мәдіниеттің әсерін» сезінуге мүмкіндік туғызу керек. Дамытушы бағдарламалардың да негізгі мәне осында. Психолог жасайтын дамытушы бағдарламалардың қамту аймағы өте кең, күрделі. Мұнда психолог баланың қоршаған ортасын, оған әсер ететін барлық жағдайларды; ойынды, оқу процесін, тәрбиелік іс-шараларды, қарым-қатынасты, театрға, табиғатқа баруды, спорттық секцияларды талдайды. Мұнда бұның бәрі баланы психикалық, тұлғалық дамуына қаншалықты әсер ететіндігін анықтайды. Психолог баланың болашақтағы интеллектуалды және тұлғалық дамуында белгілі бір пайда болатын қиындықтарды ескеріп отыра алатын психологиялық ерекшеліктерін анықтайды. Білім берудегі практик психологтың негізгі іс әрекеттерінің түрлері. Бала психологының негізгі іс әрекеттерінің бағыттары: психологиялық оқыту, психологиялық профилактика, психологиялық кеңес беру, психологиялық диагностика, психологиялық коррекция жатады. Кез келген шынайы ситуацияда психологтың кез келген жұмыс түрі мәселеге, жұмыс жүріп жатқан орынға байланысты негізгісі бола алады. Психологиялық оқыту. Біздің қоғамда психологиялық білімді меңгерген адам сирек кездесіп, психологиялық мәдениеті төмен басқа адамның жеке тұлғалық ерекшеліктерін, қызығушылықтарын қарым қатынаста ескермейтін адамдар тізімі біршама көп кездеседі. Педагогика ұжымында отбасындағы сияқты көптеген тәрбиеші бала арасында конфликтілер болып тұрады. Бұл конфликтілер негізінен психологиялық мәңгүрттіктен тәрбиелеуші бала тұлғасын тыңдай, түсіне кешіре тани білмегендіктен болады. Сонықтан да практик психолог маманы үшін балалар мен жұмыс істейтін кәсіби мамандардың психологиялық мәдениет деңгейін көтеру өте маңызды. Психологиялық оқыту үлкендерді (тәбиешілер, мұғалімдер, ата аналар) және балаларды психологиялық біліммен қаруландыру. Психологиялық оқытудың негізгі мәні мынада: Тәрбиешілерді, мұғалімдерді және ата аналарды қалыпты балалардың психикалық дамуының негізгі жағдайы және заңдылықтарымен таныстыру. Жаңашыл психологиялық зерттеулердің нәтижесін талдау және түсіндіру. Психологиялық білімге қажеттілікті қалыптастыру, оны баламен жұмыс істегенде немесе өзінің жеке қызығушылығында қолдануға итермелеу. Оқушыларды негізгі өзін тану және өзін тәрбиеле ұғымдарымен таныстыру. Баланы тәрбиелеу білім беру мекемелерінде психолог жұмысының және практик псиологтың қажеттілігін түсіндіру. Психологиялық оқыту әртүрлі формада болуы мүкін: лекция, семинар, әңгіме, көрме әне т.б. Психологиялық прафилактика Психопрафилактикалық жұмыс- практикалық психологияда үлкен қажеттілігіне және үлкен қолданысына қарамастан аз өңделген аз қарастырылған психологиялық жұмыс болып есептеледі. Психологиялық прафилактиканың міндеттері. Психопрафилактиканың ең кең маңызды мәселелері америкалық әдебиеттерде көрініс тапқан. Психопрафилактиканың мәселелері негізгі үш деңгейге бөлінеді: Деңгей аталмыш біріншілік прафилактика. Психолог төмен эмоционалдық, қалыпсыздығы бар мінез құлқында және оқу да өзгерістері бар балалармен психологиялық денсаулығын ескере отырып жұмыс жасайды. Деңгей аталмыш екіншілік прафилактика. Ол мәселесі бар балалармен жұысқа бағытталады. Екіншілік прафилактика баланың мінез құлқында, оқуында қиындықтары болған ждайда жүрізіледі. Пралафилактиканың негізгі міндеті: мінезінде, оқуында қиындықтары бар балаларды әлеуметтік басқаруға қиын топ болудан алдын мәселелерін шешу. Деңгей аталмыш үшіншілік прафилактика. Психологтың негізгі зейіні оқуда және мінез құлқында жарқын қиыншылықтары , мәселелері бар балаларға бағытталады. Оның негізгі міндеті: шынайы психологиялық мәселелік қиындықтарды жеңу және коррекция жасау. Психопрофилактика бұл баланың мектепке дейінгі және мектептегі балалық шағының психологиялық денсаулығының дамуына және сақталуына бағытталған бала психологының негізгі іс әрекетінің ерекше түрі. Психопрофилактика жұмысының мазмұны. Психолог баланың әр түрлі жас кезеңінің маларды мәселесіне сәйекс әртүрлі жасерекшелік балаларына дамытушылық бағдарламаларды жасап жүргізеді. Бағдарлама оқыту тәрбие процесінде тәрбиелеуші мұғалім ата ана көмегімен жүзеге асырылады. Ең бастысы балаларды әр бағдарламада өз мүмкәндіетерін, қабілеттерін, қызығушылықтарын қолдана білуге үйрету негізінде олардың қабілеттерін, қызығушылықтарын атықтау дамытуға жағдай жасау. Психолог болашақта баланың интелектуалды және жеке тұлғалық дамуында қандай өзгерістер анықтап соған сәйкес жұмыс жасауы мүмкін. Психолог баланың әр жас кезеңіне сәйкес білім, білік дағдыларының өалыптасуын қадағалау керек. Психолог баланы тәрбиелеу, оқыту, ұйымдарында психологиялық климаттың орнауын қадағалайды . Жайлы психологиялық климат көптеген компаненттердің, оны құраушылардың өзара әрекеттестіктерінің нәтижесі, бірақ мұнда балалардың үлкендермен және достарымен, сонымен қоса үлкендердің үлкендермен қарым — қатынасы негізгісі және орталық болып есептеледі. Психологиялық қызмет бөлімінің мақсаты мен тапсырмалары. Ғылыми негіздемелік және психологиялық қызмет білімге қатынсты сұрақтарды қарастыру кезіндегі мәселені әр ел өзінше шешеді. Бұл кездейсоқ емес. Қызмет психологиясының дамуы бір жағынан қоғамдағы ғылыми психологиялық концепциялармен, ал екіншіден халықтық білімнің қажеттіліктерімен және тапсырмаларымен ұлғаның қалыптасудағы тәрбиелік мақсаттарымен анықталады, ол кез-келген мемлекеттің саяси, экономикалық және басқа да ерекшеліктеріне байланысты. Сондықтан басқа мемлекеттерде өңдеоген қолайлы құндылықтарды есепке ала отырып, қызмет психолгиясының барлық ғылыми ұйым принциптерін құру керек және кеңестік психологиялық теория мен мәдени традицияға бағыттталатын барлық қадамдарды қарастыру керек. Ең алдымен, қызмет психологиясының түсінігін анықтау керек. Оның көптеген анықтамалары бар. Бұл қызмет психологиялық өз тарихында қарамастан психологиялық ғылымның интенсивтілігін көрсететін құбылыстардың күрделі екендігін көрсетеді. Психологиялық қызмет бөлімінің анықтамасы. Психологиялық қызмет бөлімі — мемлекеттегі толық қамтылған білім жүйелеріндегі компоненттердің бірі. өзімізге сұрақ қояйық: психолгиялық қызмет қазір интенсивті түрде дами бастайды, оны қандай себептер бұған шақырды. Тәжірибе ме? Әрине, педагогикалық практикада бала жайлы оның психологиялық білімінің қажеттіліктері құрылды. Бірақ, бұл тек бір жағынан, ал басқа жағынан — ғылым дамуының логикасы психологиялық зерттеулердің — ғылыми — тәжіибенің жаңа бағытын құру керек екендігін міндеттейді. Осылайша , психологиялық қызмет білімі мен тәжірибенің өзара байланысымен қамтылады. Психолгиялық қызмет бала жайлы барлық ғылым мән осы осы дамудың практикалық реализациясын өзіне бағындырған болатын. Дәл осы бала жайлы ғылым және ғылымның дайындығы мен тереңдігі негізгі тапсырмаларды қарастыруын қажет етеді. Ғылым мен практиканың өзара байланысы теңдеседі, психологиялық құбылыстар мен педагогикалық шарттар өзара бір — біріне тәуелді , осыдан психологиялық білім қызметінің өзара біркелкі емес, күрделі құбылыстары туындайды. Психологиялық білім қызметі — негізгі аспектсін көрсететін интегралды құбылыстар болып табылады, яғни — олар ғылыми, практикалық, ұйымдық және прикладной әр аспкетісінің өз тапсырмасы бар. Ғылыми аспект — психологиялық білім методологиялық теориялық практика психолгиялық дамудың жаңа ғылыми — практикалық бағытының мәселелері бойынша ғылыми зерттеулердің жүргізілуін ұсынады, ол психолгиялық дамудың жасөспірімдік заңдылықтарының индивидуалдылығын меңгереді. Осындағы тапсырмалардың бірі — психодиагностикалық, психокоорекциондық, психопрофилоктикалық, программаны ғылыми тұрғыда өңдеу осы зеттелердің академиялықтан айырмашылығы, олар тек психологиялық механизм мен заңдылықтарға ғана әсер етпейді, сонымен бірге осы механизмдер мен заңдылықтардың психолгиялық даму шартын анықтайды. Осы зерттеулерді орындайтын ғылыми қызметкр практикалық психологқа өзін бағыттайды. Сонымен қатар, прикладной аспект, тәжірибелік аспект, ұйымдастырушылық аспектілері бар. Психодиагностиканың пәні мен мәселелері. Псходиагностиканың пәні: Білімнің қай саласы болмасын еңбек процесі өту кезіндегі жағдайы мен сапаларының диагностикасы жетекші рөл атқарады. Қазіргі көптеген әдебиеттерде «диагноз» деген грек сөзінің түп мәні – «танып білу, бағдарын анықтау» деген мағына беретіндігі жазылып жүр. Ал, педагогикалық-психологиялық ғылыми зерттеулерде тиісті мәселенің құрылымдық, функционалдық міндетінің бағытын анықтап, бағдарын болжай білу және оны зерттеу барысында қолдана білу делінген. Олай болса, диагноздың анықтамасы педагогикалық-психологиялық процестің себеп-салдарын анықтап, оның барысында оқушы мен оқытушы әрекетіндегі мүмкіндіктерді ажыратып, жобалаудағы нысандарды болжап, бағдардың ұстанымы болып табылады. Ол қарым-қатынасты сипаттап, оның жақсы жақтарын жинақтайтын, себеп-салдарын ажырататын көрсеткіш деп есептелінеді. Белгіленген психодиагностиканы жүзеге асыру педагогикалық-психологиялық зерттеу әдістерімен тікелей байланысты. Психологиялық диагностика адамның жеке индивидуалды психологиялық ерекшеліктерін (оның өзінің жеке ерекше интелект қасиеттерін) тнуды, өлшуді зерттейді. Тану және лшеу психодиагностиканың әдістері негізінде жүзеге асады. Теориялық тәртіп ретінде жалпы психодиагностика төмендегі мәселелерді қаратырады: Тұрақты және қалыпты психодиагностикалық ереже заңдылықтарын енгізуді. «Диагностикалық нәтижені» дұрыс шығару ережелерін. Психодиагностика психологияның төмендегі бөлімдерімен тығыз байланыста болады:жалпы психология, медициналық, жас ерекшелік, әеуметтік және т.б. Аталған ғылымдардағы адамның, қабілеттері, мүмкіндіктері, ерекшеліктерін және т.б. қасиеттерін зерттеу психодиагностика әдістерінің негізінде жүзеге асады. Психолдиагностика өлшемдерінің нәтижесі тек белгілі бір қасиеттің шегін, даму деңгейін және т.б. анықтап қоймай әртүрлі психологиялық бағыттардағы теориялық мәліметтерді тәжіриби, эксперимент жүзінде көрсетеді. Психодиагностикалық мәселелер. Жалпы психодиагностиа мәселелері белгілі бір мөлшерде диагностика және психология бөлімдерінен шығады. Бірақ практик психологтар бұл мәселелер туралы нақты мәліметке ие болуы керек, себебі мәселені нақты білу негізінде, нақты әдістер таңдалады. Ерекшеліктер тек мәселелерде ғана емес психодиагностика ситуацияларында да көрініс табады. Бұл әртүрлі клиент ситуациясы және экспертиза ситуациясы. Бірінші ситуацияда адам көмек сұрап психологқа барады, бл кезде адам психологпен әріптестік қатнаста болуға, оның талаптарын, ережелерін қатаң сақтап орындауға тырысады, яғни нәтижені ойластырулы түрде жасағысы келеді. Екінші ситуация бұл жерде адам «экспертизаға» түсетінін біледі және өзіні сенімді, тұрақты етіп көрсету мақсатында сұрақтарға еркін жауаптар қайтарады. Психодиагностикалық құралдарға кез келген ситуацияда шынайы қатынаста болуды қадағалау. Психодиагностикалық мәселелерді — диагноз нәтижесіндегі мәліметтерді кім? Қалай? және қандай ситуацияда қолданатыны тұрғысынанда қарастыруға болады. Бұл ситуацияларды қысқа көрсетіп өтейік: — Мәліметтерді смежник маманы психологиялық диагноз қою үшін емес, адменистраторлық шешімді шығару үшін қолданады. Аталған монографияның негізінде дифференциалды психология жалпы зерттеліне алатын мәселелер қатарына енгізілді. 1898жылы ағылшын журналында басылып шыққан Галтонның шәкірті Джеймс Маккин Кеттелл мақаласында «проба» «зерттелуші» деген мағынаны білдіретін «тест» термині алғаш рет ғылыми қолданысқа енген. 1890 жылдың басына қарай Эмил Крепелин алғаш рет экспериментальды психология әдістерін, пихология және психометриялық диагностика мәселелеррін шешуде қолдану туралы идеясын ұсынған. Оның шәкірті Э.Оерн бірінші болып осы идеяны интелектуалды қабілетті бағалау үшін тәжірибе жүзінде қолданысқа енгізді. XIX ғсасырдың соңы мен XX ғасырдың басында психологиялық диагностиканың әртүрлі әдістері тез қарқынмен дамыды 1885жылы «мәтіндегі түсіп қалған сөзді есте сақтап қалу қабілеттін» зерттейтін әдісті өңдеп шыққаны туралы Герман Эббингауз мәліметтеген. Бұл топтың ойлау қабілетін зерттейтін алғашқы тестердің бірі болып есептеледі. 1908жылы Альфред Бине және Томос Симон индивиттің есін өлшейтін «Метрикалық интелект өлшемін» жасап шығарған. Вилям Штерн коэффицент интелекта терминімен бала интелектісін өлшеуді ұсынған. Психодиагностиканың әдістері Психодиагностиканың әдістерінің жіктелуі Психодиагностиканың әдістерінің жіктелуі практик психологқа өз жұмысын атқаруда белгілі бір әдістемелерді таңдауға көмектеседі. Сондықтан бұндай жіктелу әдістердің байланысын бейнелеуі керек. Психодиагностикада әдістемелер жиынтығы — әдістер деп аталады. Әдістеме практикалық міндеттерді шешуге арналып, белгіленген қасиеттерді анықтауға бағытталса, әдіс технологиялық тәсілдер мен процедуралардың жүргізілуімен сипатталады. Осы орайда, әдістердің өзін бірнеше критерилер бойынша сипаттауға болады: 1. Әдіс – оқыту, зерттеу, үйрету жолы, тәсілі; 2. Әдіс – табиғат заңдылықтары мен құбылыстарын , қоғамды жалпы танымды зерттеу; 3. Әдіс – танымда және практикада белгілі нәтижеге жетудің тәсілі; Каталог: 802A181CB337A9DF 802A181CB337A9DF -> Қызылегіс негізгі мектебі «5,6,7 сыныптарда оқитын жасөспірімдердің ата-аналарына психологиялық көмек» 802A181CB337A9DF -> Сайыстың атауы Білімді оқушы. Интеллектуалды ойын 802A181CB337A9DF -> Тәрбие сағатының тақырыбы: Дұрыс тамақтану-денсаулық кепілі Мақсаты: Білімділік 802A181CB337A9DF -> Сабақтың тақырыбы: §46-47. Қазақ халқының мәдениеті Сабақтың мақсаты 802A181CB337A9DF -> Қызылегіс негізгі мектебі бойынша «Бақытты балалық шаққа құқық» 802A181CB337A9DF -> Сабақтың тақырыбы: Психологиялық дайындық. Үлкенге де сіз, Кішіге де сіз, Бар адамды құрметтеп, Бас иеміз біз 802A181CB337A9DF -> Н.Ә. Назарбаев Бала тәрбиесі баршаның ісі 802A181CB337A9DF -> Оқу жылындағы «Таза, терең, өткір, күшті кең тілім!» атты тілдер апталығының қорытындысы 802A181CB337A9DF -> Сабақтың тақырыбы: Термоядролық реакциялар. Радиоактивті сәулелер. Сабақтың мақсаты: а білімділік жүктеу/скачать 1,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

Индивидуалды және топтық психотерапия курсынан қысқаша лекциялар

Пән: Психология
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:   

Бұл жұмысты терминал арқылы сатып алуға болады немесе Telegram арқылы.

Индивидуалды және топтық психотерапия қысқаша курсының лекциялары

1 Лекция. Психотерапия психологиялық көмектің формасы ретінде

Психотерапия —
— психикаға және психика арқылы емдік әсер ету жүйесі — адам организміне;
— денсаулықты сақтау және қамтамасыз ету мақсатында адам психикасына спецификалық тиімді әсер ету формасы;
— тәрбиелеу және емдеуді біріктіретін аурулар тобының немесе аурудың психикасына емдік әсер процесі.
Анықтама ретінде, көпшілік дәрежеде психологиялық ыңғайларды белгілейтін және тұлғааралық өзара әрекеттесу, психологиялық құралдар, психологиялық мәселелер мен конфликтер, қатынстар, бағдарлар, эмоциялар, мінез-құлық сияқты ұғымдардан тұртын төмендегілерді көрсетуге болады:
психотерапия —
— тұлғааралық өзара әрекеттің ерекше түрі, бұл жағдайда пациенттерге оларда психологиялық сипаттағы мәселелер мен қиындықтарды шешуде психология құралдарыменен кәсіби психологиялық көмек көрсетеді;
— интеллектуалды, әлеуметткі немесе эмоциялық негативті болып табылатын қатынастар мен мінез-құлықтарын модификациялауда адамға көмектесу мақсатымен вербалды әдістемелер мен тұлғааралық өзара қарым-қатынастарды пайдаланатын құралдар;
— ұзақ уақыт арасында біреуі адамдардың өзара қарым-қатынасын түзетуге маманданған екі немесе одан да көп арасындағы тұлғааралық өзара әрекеттесуі;
— кез келген бсқа техникадан өзгешелігі адамды өзінің ішкі конфликтерімен және қайшылықтарымен бетпе-бет қоятын жоспарланатын, адамның қатынастарын, сезімдері мен іс-әрекетіндегі өзгерістер мен тнымдық процесс техикасының арасындағы ортасы болып табылатын персонализацияланған техника.
Психотерапевтикалық араласу, немесе психотерапевтикалық интервенция — бұл белгілі бір мақсаттарымен және осы мақсаттарға сәйкес келетін әсер ету құралдарын таңдаумен, яғни, әдістерді таңдаумен сипатталатын психотерапевтикалық әсер етудің түрі (типі, қалыпы). Психотерапиядағы негізгі үш бағытқа сәйкес келетін психотерапиялық араласудың үш негізгі типі бөлініп алынады: психоаналитикалық, іс-әрекеттік және тәжірибелік (гуманистік), бұлардың әрқайсысы жеке өзінің саулық пен ауру, терапевтикалық мақсаттарымен, араласу жазықтығымен және сәйкес келетін тәсілдері мен құралдарымен сипатталады.
Психотерапия тарихында екі үлкен (негізгі) кезеңді бөліп алуға болады. Біріншісі, ғылымға дейінгі кезең мыңжылдықтарды қамтиды және екінші кезең — бар болғаны екі жүз жылдық, XIX-XX ғасырлар — психотерапияның ғылыми кезеңі.

Лекция 2. Топтық динамика. Топтық терапевт тұлғасына қойылатын талаптар

Топтық динамика сипаттамасына келесілер жатады: топтың мақсаты және міндеті; топтың ережелері, құрылымы, топтық рөлдер және көшбасшы мәселесі, топтағы қысым, бұрынғы эмоциялық тәжірибені жетілдіру, кіші топтардың қалыптасуы, психотерапиялық топтың даму фазалары.
1. Психотерапиялық топтың мақсаты: әрбір қатысушының мәселесін қарастыру, оларға өзінің күйін өзгертуге және түсінуге көмектеседі, адекватты әлеуметтік бейімделуіне қол жеткізе отырып пациенттің ақырындап әлсіз үйренуін өзгерту; адамдармен тиімді және үйлесімді қарым-қатынас жасаудың негізі ретінде интерперсональды және топтық процесстердің заңдылықтары жайлы ақпарат беру; тұлғаның даму процессін жеке өзіндік және рухани әлеуетінің өсуі мағынасында қолдау; ауырушаңдылық белгілері мен симптомдарын жою.
2. Топтың нормалары — бұл оған қатысушылар арасындағы қарым-қатынастар мен іс-әрекеттерін реттейтін ережелер мен талаптар, іс-әрекет стандарттарының жиынтығы. Топтық нормалар топта не істеуге болатынын, болмайтынын ненің дұрыс, ненің бұрыс екендігін анықтайды. Нормалар топ дамуының барысында өзгерістерге ұшырауы мүмкін, әсіресе, жаң күрделі топтық жағдайлар туындаған кезде, бірақ, оларды келісімдеусіз ұйымдасқан белсенділік бола алмайды.
3. Топ құрылымы, топтық рөлдер және көшбасшылық мәселелері. Топ құрылымы бір уақытта формальды және формальды емес болады. Шиндлер (Schindler R., 1957) ең жиі кездесетін төрт топтық рөлді сипттаған болатын. Альфа — көш басшы, топқа жағымды, топты белсенділікке тартады, бағдарлама құрады, бғыттап, оған сенімділік пен шешімділік береді. Бета — топқа қажетті немесе топ жоғары бағалайтын арнайы білімі, біліктілігі, қабілеті бар сараптамашы. Гамма — көбіне пассивті топтың өзінің анонимділігін сақтап қалуға тырысатын оңай бейімделгіш мүшелері; олардың көпшілігі альфалармен теңестіріледі. Омега — топтың ең шеткі мүшесі ол қабілетсіздік, басқалардан өзгешелігінің немесе үрей салдарынан ұжымнан қалып қояды. Психотерапевтикалық топта сондай-ақ, басқада рөлдер кездеседі.
4. Топтық ұйымшылдық топтың оның мүшелері үшін тартымдылығы, топқа қатысу қажеттілігі және ортақ мәселелерді шешуде ынтымақтасу ретінде және индивидтердің бір-біріне өзара ұмтылуы түсініледі. Топтық ұйымшылдық топтық психотерапияның әсерлілігі мен тиімділігінің қажетті шарты болып табылады.
5. Топтық шиеленушілік топқа қатысушылардың күткендері шынайы топтық жағдайға тура келмеуіне, жеке бастық ынталануларының, өз қажеттіліктерін, қалауларын, орындарын, топтың басқа мүшелерімен қойылымдарын, сырқатты мәселелер мен уайымдарға қарай шамалай білу қажеттілігімен байланысты туындайды. Шиеленіс агрессивтіліктен, ызақорлықтн, шамданушылықтан, ұнатпаудан, үрейден көрінуі мүмкін. Дегенмен топтағы шиеленіс топ мүшелерін белсенділікке, өзгерістерге итермелейтін позитивті рөл ойнайды.
6. Бұрынғы эмоциялық тәжірибені актуализациялау (проекция).
7. Топтың ішінде шағын топтарды қалыпртастыру және олардың іс-әрекетке әсері. Топтарда шағын топтарды құру тенденциясы айтарлықтай жиі байқалады. Топтың ішіндегі шағын топтар белгілі бір принциптерге (жастық, жыныстық, интеллектуальдық және басқада) сәйкес пайда болады және ол психотерапевтік топтың іс-әрекетіне әсер етеді.
8. Психотерапевтикалық топтың даму фазалары ең алдымен, топқа қатысушылар арасындағы өзара әрекеттесу мен өзара қарым-қатынастың басым типтерінің топтық интеракцияның негізгі типімен ауысуымен анықталады.
Тиімді терапевт тұлғсын M.S.Corey және G.Corey (1987) айтрлықтай сипаттауға тырысты. Бұл; батылдық, топ қатысушылары үшін үлгі болу, топта эмоциялық қатысу, ашықтық, агрессияны қабылдай білуі, жеке күші, жаңа тәжірибеге ұмтылуы, әзіл оспақты түсіне білуі, тапқырлық, өзіндіктаным.
Лекция 3. Белсенді тыңдау әдістері. Белсенді тыңдау дағдыларын дамыту тренингі

Белсенді тыңдау төмендегілер үшін қажет:
— әңгімелесушіге зейініңді көрсету, оның айтқандарының мазмұнын түсіну;
— айтылғанды дұрыс түсінгендігін тексеру;
— айтушыға өз ойын жеткізуге көмектесу.
Белсенді тыңдау тәсілдері (вербальды және вербальды емес):
Белсенді тыңдаудың 1 тәсілі. Мадақтау, мақұлдау, әңгімелесушіні белсенділендіру.
o Сөйлеу тактісіне бас изеу, көзбен көз түйісуі.
o Иә… дұрыс… осылай…
o Бұл қызық екен…
o Түсінікті…
Белсенді тыңдау 2 тәсіл. Анықтау — қосымша, дәлірек түсінік беруді сұрау.
Егер қосмағыналы, көпмәнді, түсініксіз, сәттер болса оларды анықтау үшін сұрақтар қойылады:
Белсенді тыңдау 3 тәсіл. Қайталау — әңгімелесушінің сөздерін сөзбе-сөз қайталау.
Белсенді тыңдау 4 тәсіл. Қайтафразалау — әңгімелесушінің ойларын өз сөздеріңмен қайталау:
o Мен сізді түсінуім бойынша…
o Сіз осылай деп есептейсізбе…
o Егер мен қателессем мені түзетіңіз, бірақ мен … екенін түсіндім.
o Басқа сөзбен айтқанда…
o Мен сізді дұрыс түсіндім ба — сіз … деп айттыңыз?
o Сұрау ырғағымен қайталау
o Сіз…деп ойлйсыз ба
o Яғни..келісуге …болады
o Яғни…
Белсенді тыңдау 5 тәсіл. Әңгімелесушінің ойының дамуы — сөздердің ішкі мәтінін қайталау, сөздердің шынайы мағынасын табу.
Белсенді тыңдау 6 тәсіл. Әңгімелесушінің сезімдерінің көрінуі — басқаның сөздерін қалай түсінгендігі жайлы сөздер:
o Сіз өзіңізді біртүрлі сезініп тұрған сияқтысыз…;
o Сіз уайымдап тұрған сияқтысыз…;
o Сырт көзге сіз өте)…;
o Менде…ой қалыптасты
o Сізді бұл нәрсе қатты толғандырып жіберген сияқты!
Белсенді тыңдау 7 тәсіл. Сезімдерді бөлісу, бірге уайымдау.
o Мен сіздің орныңызда болсам мен де өзімді солай сезінер едім
o Иә, сіздің эмоцияларыңызды түсінемін…
o Мен де бұған байланысты өзімді сенімді сезінемін…
Белсенді тыңдау 8 тәсіл. Жалпылау, қорытынды (резюме).
o Сонымен, сіз былай дедіңіз…
o біз әңгімеден кейін мынандай нәрсеге келдік…
o Егер айтылғанды қорытындылайтын болсақ…
o Естігеннің бәрінен меніңі түсінгенім…

Лекция 4. Т-топтар. Негізгі мақсаттар, процедуралар, техникалар, жаттығулар

Тренингтің алғашқы топтары (Т-топтар) 1946 ж. Курт Левинмен оның әріптестері топ қатысушыларының өздерінің топтық уайымдарын талдаудың пайдалылығын байқағаннан кейін құрылған болатын. Зертханалық тренинг шағын топтарда болатын тұлғааралық біліктерін дмыту мен ондағы процесстерді зерттеуге бағытталған оқыту әдістерінің кең спектрін ұсынады. Сензитивті топтар атауын алған кейбір Т-топтар жекелеген қатысушылардың тұлғасын жан жақты дмыту мақсатын қоюы мүмкін.
Т-топтар қозғалысынд жататын құндылықтар: мінезқұлықтық және қоғамдық ғылымдарға бағытталуын, авторитарлыққа қарсы демократиялық процесстерді, өзара көмек қатынастарын қалыптастыру қабілетін қамтиды. Т-топтармен байланысты негізгі ұғымдар: оқыту зертханасы, қалай оқу керектігіне оқыту, осында және қазір принципі. Оқыту зертханасы мінезқұлықтың жаңа түрлерін қауіпсіз ортада байқап көруге зейінін шоғырландырады. Қалай оқу керектігіне оқыту келесі циклден: өзінұсыну — кері байланыс — эксперимент жасау. Кері байланыс Джогари терезесі мысалында ашылады — Т-топтар әдіснамасындағы ең маңызды ұғым.
Т-топтың жетекшісі (тренер) топ қатысушыларына олардың мінез-құлықтарын жән е қарым қатынастарын зерттеу бойынша бірлесіп жұмыс істеуді сеніп тапсырады. Т-топпен ұқсастығы бар тэвистоктік шағын оқу тобы индивидуалды мінез құлықтар топта болып жатқан процестерді көрсетеді дегеннен шығады. Тэвистокстік жетекшінің рөлі Т-топ жетекшісінің рөліне қарағанда пассивті. Т-топ сондай ақ қатысушыларға белсенді тыңдау, конфронтация, мінез құлықты сипаттау, сезімдер туралы хабарлама сияқты өзіндік ерекше коммуникативті біліктерді дамытуға көмектеседі. Кейбір Т-топтар топ мүшелерінің өзіндік ерекше мақсаттарына жету үшін құрылымдық ыңғай пайдаланылы.
Т-топтарды зерттеуде екі облысты бөліп алуға болады: топтық процессті зерттеу және соңғы тиімділікті бағалау. Ұзақуақыт зерттеу жүргізу қажеттілігі бар, атап айтсақ топтық тәжірибесінің нәтижелерін шынайылыққа көшіруді зерттеу үшін , мысалы жанұялық топқа. Т-топтар бүтіндей топтардың тнымалдылығының өсуіне ықпал етті және психологиялық ұғымдармен танысуды кеңейтті. Олар қоғам мүшелерінің тұлға дамуына және сондай ақ тұлғааралық қатынастардың шынайылығына деген өсіп отырған қызығушылығының бір бөлігі болып отыр. Соңғы кезде Т-топтар өз зейінін өзіндік ерекше біліктерді дмытуға аударды және басқада бағыттардың техникасын енгізе бастады.

Лекция 5 Кездесу топтары. Негізгі мақсаттар, процедуралар, техникалар.

Тренингтің Ұлттық зертханасында жүргізілген эксперимент психологиялық әсер … жалғасы

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

Арт-терапияның шығу тарихы және оның әлеуметтік жұмыста қолданылуы

Қоғамның экономика мен рухани саласындағы түбегейлі өзгерістері мен олардың жағымсыз салдары көптеген адамдарда үрей туғызады, ертеңгі күнге деген сенімсіздік пайда болады, адамның ішкі әлемі ауыр уайымдарға толады, ал бұлардың барлығы отбасылық қарым-қатынасқа кері әсерін келтіреді. Бұл дегеніміз халыққа әлеуметтік көмек көрсету формалары мен әдістерін жан-жақты дамытуға қажеттіліктің жоғарылауын білдіреді.

Әлеуметтік жұмыс саласындағы маман ғана қазіргі терапевтік ықпал ету әдістерін  меңгере отырып, соматикалық және психикалық ауытқулардың шешімін түсіндіре алады. Адамды өзінің мәселелерімен, уайымдары және қиындықтарымен бірге индивидуалды біртұтастық ретінде қабылдау арқылы, әлеуметтік қызметкер өз тәжірибесінде мақұлданған әдістерді пайдаланумен терапевтік көмекті әсерлі ете алады.

Психотерапияның маңызды салаларының бірі қазіргі таңда арт-терапия әдісі болып табылады. Арт-терапия әдісі даму үстіндегі психотерапия әдістерінің жаңа түрі болып табылады. Аталған терапияның түрі қазіргі таңда үлкен жетістіктерге ие. Алғашқы арт-терапия түсінігі енгізілген кезде оны тек сырқат, ауру немесе демалыс үйіндегі емделушілерге ғана қолданған болса, қазіргі кезде оның қолданыс аясы, шеңбері кеңеюде, яғни бұл терапия адамның шығармашылық жағдайын дамытып қана қоймай, адамның бойындағы ресурстарының мүмкіндігін түсініп ашуға да жағдай жасайды. Арт-терапия сөзін қазақшаға тікелей аударғанда “өнермен емдеу” деген мағынаны білдіреді. Оны ғылымға, жалпы қолданысқа ең алғаш Адриан Хилл енгізген болатын. Осы психотерапияның түрі, яғни арт-терапияның мән жайын ашу және оны қазақ тіліндегі ортада бейімдеуді іске асыру. Сонымен қатар осы арт-терапияны қолдану арқылы қол жеткізуге болатын мақсаттар туралы айтылады.

Арт-терапия терминін (art-therapy тікелей аударғанда қазақша баламасы “өнермен емдеу” деген мағынаны білдіреді) қолданысқа 1938 жылы Адриан Хилл туберкулезбен ауырған санаториядағылармен жұмысында алғаш рет енгізген. Көп кешікпей бұл сөз тіркесі ауруханалармен психикалық денсаулық сақтау орталықтарда    жүргізілетін    өнерге    қатысты қызметтердің барлық түріне қолданыла бастады. Бірақ көбісі бұл анықтаманы өте кең мағынада және нақты емес деп санайды. Өнерді сапалы терапиялық мақсаттарда қолданудағы құндылығы, символикалық деңгейде әртүрлі сезімдермен тәжірибе жүргізу арқылы оларға көрініс беру және зерттеу болып табылады. Символдарды іске асыруын алғашқы қауымдық адамдардың үңгірдегі суреттерден және кейінгілерден бақылауға болады. Біздің ертедегі ата-бабаларымыз символикалық бейнелерді өздерінің әлемдегі орны мен адамның күнелтуін айыру үшін қолданған. Өнер қоғамдық құрлыспен пайда болған көрініс болып табылады. Біздің дәуірімізде бұл өнердің жаңа стильдерінің пайда болуы моральдық, мәдениетті құндылықтардың өзгеруінің дәлелденуіне себеп болды [1].

Ендігі кезекте арт-терапия әдісінің дамуына және оның бағыттарына толығырақ тоқталып өтсек. Арт-терапия әдісі  дамуының  бастауы-  на психоанализдік көзқарастар әсер етті. Осы көзқарастар бойынша соңғы өнім, көркемдік емделушінің іс-әрекеті ол сурет немесе мүсін,  ол бейсаналы психикалық процестердің көрінуі болып саналады. 20-жылдардағы осы салада  көп зерттеулер жүргізген Принцхорн өзінің ауруларды емдеушілерінің шығармашылығын және психикалық, классикалық зерттеулерінен мынадай қорытындыға келді: өнер – ауру адамдардың көбінесе олардың интенсивті ішкі шиеленістеріне әсер етеді.

Америка Құрама Штаттарында өнерді терапиялық мақсаттарда алғаш қолданғандардың бірі Маргарет Наумбург болды. Бұл саладағы еңбек етуін ол Нью-Иорк штатындағы психотерапиялық институтында мінез-құлқында ауытқуы бар мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс жасау арқылы бастаған. Кейіннен Маргарет Наубург Нью-Йорк штатында арттерапия саласында мамандар дайындау үшін психоаналитикалық бағдарламаларды жасайды. Маргарет Наубург жұмыстары  психоанализ бағытының психологиядағы негізін салушы З. Фрейдтің көзқарастарына негізделген: ондағы алғашқы ойлар мен қобалжулар, санадан тыс вербалды емес түрде пайда болады және бейне мен символдар формасында көрініс береді. Арт-терапия терапевтпен емделушінің арасындағы символикалық деңгейдегі қарымқатынастың  тәсілі  ретінде қолданылады.

Көркемдік шығармалардың бейнелерінің барлық түрі бейсаналық үрдістер, яғни  қорқыныш,  ішкі шиеленістер, балалық шақтағы елестер, естеліктер, түс көру және тағы басқа көріністер, психотерапевтермен З. Фрейдтік бағдарларды талдайды. Ал З. Фрейдтің өзі болса өз емдеу жұмыстарында арт-терапияны қолданбайды. Көру бейнелері көп бөлікте біз түс көру арқылы қобалжимыз. Түскөрудесезімнемесеқобалжулар орын алады, одан ойлар сонымен бірге түс көру — ең басты орында көру бейнелері. Бақытымызға орай түс көруді суреттегенде қиындықтармен мынадай байланыстар туындайды және олар көбінесе мынадай сөздерді қолданады. Мысалы, “Түс көрген адамның сөзі: мен сурет сала аламын, бірақ мен оны қалай сөзбен жеткізе сипаттауды білмеймін”. Арт-терапия әдістемесін негізге ала отырып, сендіру, адамның ішкі “менін” бейнелерден көру, әр кезде ол сурет салғанда және мүсін соққанда өз еңбектерінде ойланбастан, яғни ол спонтанды пайда болады. Бірақ Фрейд кейіннен мойындағандай, бейсаналық символдық бейнелерде көрінеді, ол өзі практикада көркемдік шығармада өзінің емдеушілерін оған қызығушылығын тудырмаған. Бірақ психологиядағы аналитикалық теорияның негізін қалаушы Карл Юнг болса өзінің емдеушілеріне өздерінің түстерін, армандарын және қиялдарын сурет арқылы бейнелеулерін  талап еткен. Карл Юнгтің идеялары бойынша персоналды және әмбебаптық символдардың бар болуы және қиялдың күшін терапиялық мақсаттарға қолдану мүмкіндігі бар, қазіргі кезде арт-терапиямен айналысатындарға тереңнен әсер ететіндігін сипаттайды. Арт-терапиямен айналысатын мамандар тек қана психологтармен және психиатрларға қойылған диагнозды нақтылауға немесе емдеу тәсілін таңдап алуға, балалармен немесе стационарлардағы емделіп жатқан үлкендермен жасалған жұмыстардың талдауларына сүйене отырып, көмектескен. Кейінгі мазмұнынан көрінетіндей шығармадағы материалды осылай қолдану проективті мәтіндерді қолданудан айырмашылығы, мысалы, Доршак мәтінді болмаса тақырыптық аперцепциялық тесті жүргізгенде тест тапсырушы адам ерікті формада немесе суреттегі дақтар арқылы жауап қайтаруы керек.

Арт-терапияның дамуындағы жаңа  кезең ХХ ғасырдың 60-шы жылдарының аяғы мен 70-ші  жылдардың  басынан  басталады. Әсіресе осы жылдардың бас кезінде арт-терапиялық топтардың жұмысының мынадай формасы, топтық интерактивті арт-терапияның бастауы қалана бастады. Мұндай топтық арт-терапияның жұмысының формасы пайда болуына өмірдегі көптеген жағдайлармен байланысты, олардың қатарында [2]:

• әлеуметтік-саясаттық, институционалды және мәдениеттік контекстердің өзгеруі;
• клиенттердің психотерапиялық тілектерінің және қажеттіліктерінің өзгеруімен, оған қоса эмоциялық құрылымдық бұзылулары;
• топтық психотерапияларының практика және теориялық тез дамуы және арт-терапиялық іс-әрекетке жетудегі біртіндеп ассимиляциялау;
• арт-терапиялық топ жүргізушілерінің кәсіби өсуімен және арт-терапиялық білім беру жүйесінің дамуымен байланысты.

ХХ ғасырдың екінші жартысында алдыңғы кезеңдермен салыстырғанда, арт-терапия техникасының даралануы және тым қиындығын айтуға болады. Сонымен қатар айта кететін жайт арт-терапия психотерапияның ішіндегі жаңа әдістердің бірі. Арт-терапияның  дамуы-  на Америка Құрама Штаттарында Маргарет Наубург көп әсерін  тигізді.  Маргарет  Наубург З. Фрейдтің көзқарастарына сүйенді, яғни бейсаналы көріністер спонтандық шығармашылық үрдісінде көрініс беруі, мысалы, мүсін соғу және сурет салуда. Арт-терапияның дамуына едәуір әсер еткен З. Фрейдтің бейсаналық туралы ілімі, персоналды және әмбебаптық символдар туралы ілімі болып табылады [3].

Қазіргі кезде арт-терапия өнерге қатысты барлық қызмет түрлерінде психотерапиялық мақсаттарға қолданылып келеді. Бұл әдістің артықшылықтары мен жетістіктері туралы келесі тараушаларда толығырақ талдау жасалады. Жоғарыда атап өткеніміздей, арт-терапия әдісі Қазақстанда енді ғана қолданылып жүрген әдістердің бірі және әлеуметтік  жұмыстың  әдісі ретінде арт-терапия жан-жаты талдау мен зерттеуді қажет етеді. Кез келген азаматтың міндеті ана мен баланы қорғау болып табылады. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін, арт-терапия әдісі мектеп жасына дейінгі балаларды қорғау мен қолдауға ықпал ететін бірден-бір әдіс болып табылады. Сондықтан да арт-терапия әдісін шығармашылық іс-әрекет емес, балалардың психологиялық бұзылуларын реттеу құралы ретінде қарастыруымыз қажет.

Арт-терапия әдісін мектеп жасына дейінгі балаларға жүргізу арқылы, бірнеше жетістіктерге жетуге болады. Ендігі кезекте арт-терапия әдісін жүргізуде қол жеткізетін негізгі мақсатына тоқталып өтсек:

• Агрессияға болмаса басқа да негативті сезімдерге әлеуметтік шығар жолды табуға мүмкіндік береді. Суреттермен, мүсіндермен жұмыс жасау күштеуді бәсеңдетудің қауіпсіз түрі болып табылады.
• Емдеу процесін жеңілдетеді. Түсініксіз ішкі шиеленістер және қобалжулар көбінесе көру бейнелерінің көмегімен вербалды психотерапия кезінде сөзбен айтқанға қарағанда көрсету оңай болып табылады. Вербалды емес қарым-қатынас санадан тез шығады.
• Интерпретацияға және диагностикалық қорытындыларға материалдар алуға болады. Көркем шығарманың өнімі арқылы емделуші мәселенің бар екенін жоққа шығарады, яғни оны жеңілдетеді. Терапевтке емделушінің көркем жұмыстың стилі және мазмұны, емделуші туралы ақпарат береді, сол арқылы терапевт өзінің еңбектеріне интерпретация жасау арқылы емделушіге көмек көрсетеді.
• Емделушінің дағдыға айналған ойлары мен сезімдерімен жұмыс жасау. Кей кездері вербалды емес амал, бірден-бір күшті қобалжулармен сендірулерді анықтауға, көрсетуге мүмкіндік береді.
• Терапевт пен емделушінің арасындағы қарым-қатынасты жақсарту үшін көркем ісәрекетке бірлесіп қатысу олар арасындағы тиімді қарым-қатынасқа, эмпатия және өзара түсінушіліктің туындауына алып келеді.
• Клиенттің ішкі қадағалау сезімін жоғарылату. Суреттермен картиналардан жұмыс болмаса, мүсін соғу жұмыстарында түстерді және формаларды тәртіпке салу қарастырылмайды.
• Клиентті зейінді қабылдауға және сезімдерді шоғырландыруға бейімдеу. Таңдамалы өнермен жұмыстар ауқымды мүмкіндік тәжірибе жасауға, кинестетикалық және көру түйсіктеріне, қабылдау қабілеттіліктерінің дамуына қолайлы жағдай жасайды.
• Клиенттің көркемдік қабілеттерін дамыту және өзін-өзі бағалауын арттыру. Арт-терапияның соңғы өнімі клиентті қанағаттану, рахат алу сезімі, ол жасырын таланттың көрінуінің және олардың дамуының нәтежесі [4].

Жоғарыда аталған әсерлерден басқа көркем өнерді психокоррекциялық топпен жұмыста қолданудың қосымша нәтежесі, қиялға түрткі және дау-дамайға топ мүшелерінің қарымқатынасын ретке келтіруге көмектеседі. Өнер қуаныш әкеледі, бұл ешқандай жағдайға тәуелсіз (өзінен-өзі маңызды), бұл қуаныш біздің санамыздан тыс пайда болады ма, болмаса ол саналы әрекеттің нәтежесі ме ол әлі күнге дейін бізге белгісіз.

Арт-терапиядағыдиагностиканықолданудың келесі кезеңдерін атап көрсетуге болады [5]:

1. Дайындық кезеңі, яғни шығармашылық жұмысқа дайындық.  Бұл  кезеңнің  міндеті  – топ мүшелерінің спонтандық көркем-сурет ісәрекетіне дайын болулары және топ мүшелерінің өзара тіл табысып, қарым-қатынасқа түсе алуы. Бұл жерде психологиялық ойындар, қимылқозғалыс, билейтін жаттығулар, бейнелеу өнері кіреді. Осы жаттығуларды орындаған кезде саналы түрде бақылау жойылады да релаксация жүреді. Визуалды, аудиалды, кинестетикaлық сезімдерді дамыту. Бұл жерде әуен және би терапиясының элементтері  бар   суретті   пайдалануға   болады. Көптеген кеңестік, шетелдік ғалымдардың (С.С. Корсаков, В.М. Бехтерев, К. Швабе және т.б) айтуынша әуенді терапия ретінде пайдаланады. Әуен адамның көңіл-күйіне әсер етеді және емдеу үрдісіне көп әсерін тигізе отырып, толық жазылуына мүмкіндік беріп, өзінің ішкі жан-дүниесін білуге, түсінуге мүмкіндік береді. Терапия кезінде сөзі жоқ әуенді таңдау керек және дауысы топ мүшелерінің біреуіне ұнамай қалса да, басқа әуен қосу керек. Соңын бимен және қимыл-қозғалыс терапиясымен ұштастыруға болады.
2. Жеке дара бейнелеу жұмысымен шұғылдану. Бұл кезең өзінің түйінді мәселесі мен жан күйзелісін зерттеуге арналған жеке-дара бейнелеу жұмысы. Спонтандық шығармада, яғни бейнелеу жұмысында адамның санадан тыс процестері (қорқыныш, түс көру, ішкі қарамақайшылықтар, балалық шақтағы елестер) көрінеді. Сонымен қатар арт-терапия адамның ішкікүйінашуғакөмектеседі. Осыныңарқасында адам ауызша айтпай-ақ өзінің мәселесі жайында түсінеді және өзінің бойындағы қасиеттерін тани отырып, талдау жасап үйренеді. Топ мүшелерінің суреттері арқылы қимыл-қозғалыс тәртіптерін білуге болады. Топ мүшелері экспрессияға дайындалу деңгейі    арқылы  арт-терапевтпен қатынасқа түседі және өзінің күйзелістерін ашық айта алуларынан ерекшеленеді. Кейбір адамдар суретін идеалды, әдемі салуға тырысады. Бұл кезде оларға суреттің әдемілігі бағаланбайды деп ескерткен жөн. Керісінше, ең қажеттісі спонтанды шығармашылық үрдіс, сурет салушының эмоциялық жай-күйі, оның ішкі дүниесі және өзін-өзі көрсетудегі адекватты заттар. Бұл  кезең жанама диагностика болады. Жобалау әдістемелерінің талдауы бойынша талдауға болады. Сурет салып отырған кезеңде жеке адамның «осында және қазір» принципін, күйзелістерін жасыруын, сезімдерін бақылап отыруын қадағалап қарау керек. Түрлі-түсті бояулар нақты түрде көңіл-күй мен психикалық күйдің нюанстарын көрсетеді. Өте қатты күйзелісте жүрген адамға, қорқыныш сезімі бар және агрессиясы бар адамға пластилиндік материалмен жұмыс жасаған өте жақсы көмектеседі. Бұл техниканы қолдау арқылы сенімсіздікті жоюға, жағдайға байланысты үрейді жоюға болады.

3. Вербалды және вербалды емес қарымқатынасты жақсарту. Бұл кезеңнің міндеті топ ішіндегі қарым-қатынасты жақсартуға жағдай жасау болып табылады. Топ мүшелерінің әрқайсысына өз жұмыстарын көрсетіп, бейнелеу жұмысы кезінде пайда болған байланыстар, ойлар, сезімдер жайлы айтулары керек. Топ мүшелерінің ашық болуы, ашылуы, сол адамның жеке ерекшеліктеріне, арт-терапевтке, топ мүшелеріне деген сенімінен айқын көруге болады. Егер де клиент белгілі бір себептермен суреті жайлы айтқысы келмесе, оны қинауға болмайды. Топ мүшелеріне салған суреттеріне ат қойып, әңгіме айтуларын сұрауға болады. Мұндай бастама ішкі жан дүниелерін ашуға көмектеседі. Топ мүшелерінің суреттері арқылы барлық мағұлмат алуға болады.
4. Кішкентай топтар арасындағы топтық жұмыс. Топ мүшелері кішкентай қойылымдарды қоюына болады.
5. Рефлексиялық талдау. Бұл қорытынды кезең болып саналады. Яғни, өздерін және басқа да топ мүшелерін жақыннан түсінісе бастайды. Арт-терапия шығармашылық процесс, оның белгілі бір нұсқаулары, талаптары болмауы керек және топ мүшелері берілген тапсырманы қалай орындайды, қандай түспен бояйды, оны өзі біледі. Сонымен қатар арт-терапияда басқалармен салыстырушылық болмауы керек. Суреттің әдемілігі талданбайды, мағынасы  талданады. Арт-терапевт топ мүшелеріне тапсырма бергеннен кейін, олардың бейнелеу, көркемдік іс-әрекетіне неғұрлым көп араласпаса, соғұрлым эффект жақсы болады. Арт-терапия сабағында әуенді, әнді, қимыл-қозғалысты, биді, драманы, поэзияны, шығарманы пайдалануға болады.

Қазіргі кезде қолданылатын топтық арттерапияның  формалары төмендегідей:

• студиялық ашық топ
• өзгермелі (аналитикалық) топ
• тақырыптық топ.

Бұл топтың атауы, яғни “ашық” сөзі, белгілі бір құрамы жоқ деген мағынаны білдіреді. Топтың жұмысына қай уақытта болмасын келушілер қосыла алады. Онымен қоса, мұндай топтың қатысушылары кез келген уақытта оған келуін тоқтата алады. Бұл топтың “студиялық”деп аталуының себебі, оған қатысушылардың көркем жұмысы, шығармашылық студияның жұмысын    еске    түсіреді.    Студиялық   топты «құрастырылмаған»деп те атайды [6].

Студиялық   ашық  топтарда  сабақ әдейі жабдықталған,   белгілі-бір  орын  саны    бар, шығармашылық  жұмысқа    индивидуалды құралдар    жиыны бар, кабинет-студияларда жүргізіледі. Кабинет-студияларда демалу орындары арнайы креслолармен, шайға, кофеге арналған орындықтармен жабдықталған. Мұндай жағдайлар студияға келушілер, жұмыс кезінде болатын үзілісте, бір-біріне кедергі келтірмей, қарым-қатынас жасау үшін жасалған. Жұмыс           алдында  топпен   жұмыс  жасаушы  психотерапевт (немесе осындай  топпен жұмыс жасайтын маман) берілетін тапсырманың жүргізілуінің жалпы ережесін түсіндіреді.  Терең  психотерапиялық  жұмыс студиялық амалды қолданғанда келсім шарттың қортындысы қаралмайды. Сонымен бірге психотерапевтің  көздегені, бұл жұмыстың дәстүрлі шығармашылық студиялардан айырмашылығын бөліп қарағанда жалпы мақсаты “еркін шығармашылықта өзін көрсету” топ мүшелерінің сезімдерімен ойларын және фантазияларын  таңдамалы іс-әрекеті  арқылы жүзеге асыру. Кей жағдайларда, әсіресе психотерапевт топтың өкілдерімен индивидуалды раппорт құруды көздегенде және белгілі-бір интервенциялар мен вербалды кері байланысты, оның ішінде топтық талқылауды, ол топтың іс-әрекетінің                 “психотерапиялық  бғытын” көрсетуі мүмкін, яғни студияның келушілерінің көркем шығармашылығы, олардың өздерінің сезімдерін, ойларын және қиялдарын  сурет  салу формасында өрнектеуі топ өкілдерінің психикалық мәселелерінде және эмоциялық қалыптарының тұрақтануына немесе белгілібір емдік әсері болуына әсер етуі мүмкін. Психотерапевт топ мүшелерінің жүріс-тұрысы туралы жалпы ережені және басқалардың “жеке кеңістіктерін” сыйлау қажеттілігін айтады. Бұл олар көркемдік шығарма процесіне кедергі жасамауы керек және олардың жұмыстарына баға беруге тырыспауы қажет, әрине, топтық талқылау ұйымдастырылмаған жағдайда дегенді білдіреді. Сонымен  қатар  психотерапевт  топ мүшелеріне «мен  сендердің  жандарыңдамын»,  «сендерге қажет жағдайда қандай көмек болса да, беруге даярмын» деп өзінің оларға жылылығын білдіреді.

Осыдан кейін ол студияға келушілерді жұмыс жасауға шақырады.  Қанша  дегенменде олар әртүрлі темпте жұмыс жасағандықтан дайындалу деңгейлерімен ерекшеленеді “еркін шығармашылықта өзін көрсету” психотерапевт жеткілікті нәзіктілік көрсетіп, қажет жағдайда топ мүшелеріне жеке көмек олардың іс-әрекет құрылымынан  көрініс  табатын,   эмоционалды мәнерлі фасилитация, эмоционалды қолдау және т.с.с. Мұның барлығы топ мүшелеріне өздерін қауіпсіз сезінуге, өздерінде болатын қорқынышпен, сенімсіздікпен куресуге және көркем жұмысқа өтуге көмектеседі. Әртүрлі ерекше көрсеткіштерді топқа клиент таңдағанда есепке алады, тапсырма іс-әрекеттің шарт-  тары ерекшеліктері, мінез-құлық ережелері, жұмыстың дайындық кезеңі, индивидуалды арт-терапиямен салыстырғанда ұзақтылық өте аз мөлшерде топ мүшелерінің өз сезімдерін залалсыз ретке келтіру, қажеттіліктерін және қиялдарын мінез-құлықтарында өте аз деңгейде көрінеді. Психотерапевт топ мүшелерінің мінезқұлықтарын бақылай отырып, кейбіреулерінде өте күшті эмоционалды көріністер, олардың жұмыстарына кедергі жасайтындай болса, ол адамға ескерту айтылады, кей жағдайда топтан қуылады [7].

Басқаларының бәрінде, студиялық жұмыс кезінде  көздегені,  демократиялық  атмосфе-   ра және психотерапевтің дерективті емес амалды қолдануы. Ол жеке көркем  жұмысқа  топ мүшелерінің өте қатты қызығушылығын тудыруға   талпынбайды,   кей   жағдайда оларға студия атмосферасында кішкене болса да көркем іс-әрекетке араласуы өздеріне тиімді болады. Осыған қарамастан топ мүшелерімен вербалды контакт, көркем жұмыс  өте  аз,  ал  топ ашық болғандықтан, сәл уақыттан соң, белгілі бір мәдениет қалыптасады. Бұл ең бастысы, символдық деңгейде топ мүшелерінің қарым-қатынасына байланысты, олардың өздері жасаған бейнелері, вербалды емес мәнерлі үзіліс кезеңінде болатын қарым-қатынастан айқын көрінеді.

Жүргізілу тазалығы, сессияның ұзақтылығы бұл  қолдануда  топтық  арт-терапия  форма-   сы сияқты олардың ұзақтылығы да әртүрлі. Уақытша нәзіктігінің шекарасы, топтық арттерапияның формасы, ұзақ мерзімді жұмыспен оны қысқа мерзімді курстар түрінде қолдануға рұқсат етеді. Көбінесе, бірақ мұндай топқа қатысу мерзімі алдын ала айтылмайды. Көптеген нәрсе жұмыстың жүргізілу шартына, (стационар, психотерапиялық жасырын әлеуметтік орталық базасы және т.с.с.) топ мүшелерінің көркем шығармашылық сабақтарының ұзақтылығына түгел қызығушылықтарына байланысты болады. Сонымен қатар гетерогендік құрамды есепке алғанда, көптеген ашық топтарда мүшелерінің өзіндік шығармашылық ісәрекетке, қабілеттіктері әртүрлі, оған жетудегі нәтижелерге байланысты олар біртіндеп топтан шығып кете алады.

Ашық студиялық топтар дәстүрлі түрде арттерапияның дамуында көп кеңістікке таралған және бұл іс-әрекет арт-терапиялық бағыттың пионерлерімен байланысты, мысалы, А. Хилл және И. Чампернон. Осыдан кейін, бірақ топтық арт-терапияның бұл формасы, белгілі деңгейде басқаларымен ығыстырылған, гуманистің және отбасылық психотерапия принциптері, өзгермелі амалды қолдана  бастауымен  байланыс-  ты және т.с.с. топтық арт-терапия жұмысының іске асуына, психотерапевтік әсер ету факторына, қосымша жүргізіліп отыруы керек. Осыған қарамастан, топтық арт-терапия формасын дәрежелі клиенттерге қолданғанда, олармен жеңіске ең бастысы, басқа арт-терапиялық топтарға қатысу, қатысушылармен өте тар қарым-қатынасқа түсуді шамалағанда, өте көп қиындықтарға байланысты (мысалы, созылмалы психикалық бұзылулары бар емделушілермен) және   басқа   клиенттермен,   жұмыс    кезінде ең   бірінші  орында  жоспарда  даму, олардың шығармашылық нышандары әртүрлі құралдар қолдану, индивидуалды шығармашылық стилі және басқа жағдайларда болады.

Динамикалық топ ол комплекстік топтың жұмыстық формасы өзі индивидуалды топ мүшелерінің таңдама бірлігін, оған қоса, олардың вербалды коммуникациясын қажет етеді. Вербалды коммуникация топтық талдау шеңберінде, сонымен бірге таңдамалы жұмыс топ мүшелерінің іс-әрекетінен ойындарынан, драмалық қойылымдарынан, рөлдік диологтарынан, дене бағыттық мінездеме тапсырмасынан және т.с.с. жүзеге асады. Сессия барысында топ мүшелерінің тереңге батырудан бірнеше рет өту таңдамалық және басқарма шығармашылық түрлері, іс-әрекеттің белсенділік басшымен де және бір-бірімен де әрекеттестікте болады.

Сессия барысында жалпы белгілі бір жоспарға сәкестендірілмейді, топ мүшелерінің өзекті мәселелері және қажеттіліктері ескеріледі,  сонымен  қоса   осындай   атмосферада белгілі бір нақты уақытта, оны болжауға келмейтіндей етіп жасайды. Бұл белгілі бір деңгейде, басқа емес сол топ өзімен бірге “ашық”, “тірі” құрылымдық-фуникцияналды ұйымдастырушылық қозғалмалы даму жүйесінің мінездемелік ерекшеліктеріне, топ мүшелерінің детерминантық мінез-құлқына және жалпы факторлық жүйелерге байланысты орын алады. Есепке алуға тиісті шартты жағдай күшіне, жүйелік мінездемелер және тапсырылған жұмыс мұндай топтарда, сессия барысында әртүрлі, оның мүшелерінің психикалық тәжірбиесінің аспектілері белгілі, сонымен бірге белгісіз психикалық процестер бейнелеулерінде көрінуі мүмкін. Олардың кейбіреулері ішкі жеке тұлғалық процестерге, біреулері тұлғааралық, үшіншілері жеке топтыққа жатқызылады. Осы уақытта осындай топ мүшелерінің жоғарғы деңгейге тәуелсіздіктерін сипаттайды және өзіндік сақтаумен  ұқсастырумен  сипаттала-  ды. Олар өздерінің іс-әрекетін және топтық жұмыстың жүргізілуіне бақылау жасауға мүмкіндіктері бар. Олар қандай деңгейде, қандай сәтте топтық процестерге қосылу керек, қашан оларға белгілі бір мінез-құлық еркіндігі берілетінін өздері шешеді.

Топтық арт-терапияның  бұл формасы қатысушының рөлдік бөлінуінің топтың мүшелері бірінен екінші рөлге еркін өтуге, ісәрекетінде    сезілуі,    басқалардың     көркемдік өнімін айтуының және мінез-құлқының әр-  түрлі тактикасы мен стратегиясын сезінуі, онымен бірге жеке тұлғаның латентті немесе альтернативті сапаларында бейнеленеді. Динамикалық топтық процестерге ең көп әсер ететін осы түрдегі жұмыстар көркемдік мәнерлі фактор болып табылады. Ол белгілі бір деңгейде өзіндік жанама түрде әрекеттестікті білдіреді, топ мүшелерінің бір-бірімен немесе әртүрлі қобалжулар, қажеттіліктер және қиялдарын көрсетудің құралы болып табылады. Осыны ескергенде, таңдамалы өнім өзіне көптеген әртүрлі бейне мағыналарды қосып, тұлғаға, тұлға аралық мағыналарда (әлеуметтік) топқа қатысушылардың тәжірибелерін түсінуге мүмкіндік береді. Сонымен бірге жұмыс барысында топ мүшелерінің әртүрлі бірлескен көркемдік және басқа да шығармашылық жұмыстарының арқасында бір-бірімен тығыз әрекеттестікте болатындығын көрсетеді [8].

Динамикалық топта белгілі бір мәдениет тез құрылады, олардың іс-әрекетімен және айтуларымен ғана емес, сонымен бірге олар жасаған көркем бейнелерінде де көрініс береді. Әрқайсысы ол мәдениетті басқаларының жұмыстарын сезе отырып және өздерінің жұмыстарының басқаларға әсерін көре отырып сезінеді. Арт-терапиялық процесте көркем бейнелері және аса айқын куәлік өздерінің және топтық тәжірбиеден материалдыққа айналады. Көркем мәнерлі топ мүшелерінің осы берілген жұмыстың формасында деңгейлік мінезі айқын, жақсы байқалады. Көптеген онымен байланысты  феномендер белгілі мөлшерде жанама түрде басқалардың көркем іс-әрекетінің, ол ненің арқасында, орын күшті әсер “жинақ” аффекттік көркем өнімі, ал кей жағдайларда феномен ұйымдық ретке келтіру өзіндік әртүрлі сезім шығарма түрімен бірге немесе топ мүшелерінің мәнерлі мінез-құлығымен сипатталады. Мұның барлығы “ұстап тұру” сезімдері топ мүшелерінің психотерапевтік кеңістіктегі шекарасы және белгілі-бір “қауіпсіздік техникасын” сақтау қажеттілігіне сүйенген [9]. “Ұстап тұрудың” осыған байланысты белгілі факторлары мыналар:

• терең жеке психологиялық дайындық және басқарудың жоғарғы деңгейдегі мамандануы, оған мүмкіндік беретін барлық нақты сезіну, сонымен қоса жеткілікті өзіне-өзі бақылау жасау және объективті бағаны сақтау;
• жеткілікті жоғары деңгейдегі коммуникативтік, эмоцианалды-еріктік және когнитивті топ мүшелеріне мүмкіндік беретін, олардағы бар жеткілікті психологиялық қорғаныс механизмдері және жеке айқындылықты сақтау қабілеттілігі;
• топтың жабық мінезі;
• сессияның нақты кеңістікті-уақытты шекарасы;
• жоғары деңгейдегі жеке жауапкершіліктің сессия барысында топ  мүшелерінің,  не  болып жатқандардың барлығына және топтық жұмыстың шығу ережесі жақсы түсінікпен қарауы;
• психотерапевтік келсімшарттың қортындысы.

Осыған қарамастан, жұмыс барысында динамикалық топтық мүмкіндік тууы мүмкін қолдауда жүргізілген белгілі-бір интервенцияналды немесе қабілеттілік реттеу мінез-құлқы топ мүшелерінің және олардың ұстап қалуы шекаралары “психологиялық кеңістігі” туындайды. Мұндай интервенцияларға мыналарды жатқызуға болады:

1. Психотерапевтік қолдануларда залалсыз көркем жұмыс барысында интерпретация және вербалды кері байланыс, оған қоса сессия соңындағы өткізілетін жоспарлағандай-ақ, онда да ретсіз талқылаулар.
2. Оның эмоцианалды қосылулары, қажетті топ мүшелеріне мақсаты немесе эмоционалды экспрессия фасилитациясында қолдау.
3. Психотерапевтің құруымен таңдамалы ісәрекеті және мінез-құлығы сол немесе басқа да топтағы қатысушылары оларға бақылау жасай алмайтын жағдайда, импульсивті, хаотивті немесе деструктивті мінез орын алғанда.
4. Психотерапевпен белгілі бір мінез-құлық моделінің белсенді құрылымы [10].

Топтық арт-терапияның бұл формасын қолдану жоғары кәсібилікті, нәзіктік және жүргізе алу, кең репертуарды, әртүрлі қабылдауларды керек етеді. Осы уақытта динамикалық арт-терапиялық топ мүшелерінің қанша интервенцияға жүргізушіге қалай әсер ететіндігі, топтық процеске әсерін және ол сол көру қабілеттерін иеленіп, қатысушының әртүрлі жеке реакциясы мен көп түрлі шығатын динамикалық топтық интерактивті процестермен қатар, психотерапевт “артқы жоспарға айналып өте алу” және оларға араластырмай “олармен бірге жүру” жұмыстарын жасай алуы, білуі керек. Рутан және Стоун атап көрсеткендей, “динамикалық психотерапевт топтық процесті қалай болса солай емес, нақты әрі толығымен орындай алуға талпынуы керек. Олар өздерінің беделдерін психотерапевтік кеңістікте және белгілі бір ереже жүйесінде қолданған. Осы уақытта топ мүшелерінің қиялдарының оянуына регрессияға сәйкес келетін дерективті емес лидерлік рөлді жасайды. Психотерапевтің басты қызметі, осы бейнеде шекараны қолдауына және құрамға негізделеді. Бұл шекаралар жеткілікті жылжымалы және айтарлықтай осал емес, өтіп жатқан құрылымдық топтың процестері және қауіпсіздік сезімдері болуы керек. Осы  тұрғыда «пісіп жетілу» топтық құндылығына орай топ мүшелерінің шекараға деген қарым-қатынасы өте нәзік болады. Бірақ бұл қажетті “ұстап тұру” және психотерапевтік өзіндік талдауы, топтық процестермен және күтілетін іс-әрекетпен топ мүшелерінің сезімдеріне байланысты орын алады. Әрине, олар нақты топтық процестердің индикаторы және топ мүшелерінің қалыптары, тағы бір топқа әсер ететін негативті факторы болуы мүмкін. Динамикалық арт-терапиялық топтың практикалық жұмысы психотерапевт жағынан әртүрлі деңгейде, яғни еліктіргіш топтық процестерге, оның қатарында зиянсыз қатысушылардың таңдамалы іс-әрекеттер формасында, жеке немесе топтық жұмыста, ойындарда, драмалық қойылымдарда және т.б. шығармашылық іс-әрекет түрлерінде жүзеге асырылады. Көптеген жағдайларда, құрылымдық және рөлдік модельдерді, сонымен бірге, топта не болып жатқанын сезіну, топ мүшелерімен әрекеттесу арқылы вербалды кері байланысты пайдалана отырып, сенсомоторлық амалды, проективті-символдық және рөлдік коммуникацияны қолданады.

Арт-терапияны жүргізу барысында мүшелер саны 15 адамнан аспау керек. Одан көп болған жағдайда, қатысушыларға да, сонымен қатар сол жұмысты жүргізушіге, яғни психотерапевтке де оңайға соқпайды. Топтың мүшелерінің көп болуы, жұмыс аяқталғасын жасалған жұмыстарға талдау, қорытынды шығаруда қиынға соғады. Арт-терапияда жеке-дара шығармашылық жұмыс жасау үшін бөлме кең және ешқандай кедергілері жоқ әрі жарық болуы қажет. Топ мүшелері өтіп жатқан арт-терапия жайлы білуіне құқы бар. Жұмыс жасау  үшін әртүрлі  құралдар қолданады: атап айтсақ, мысалы, соус, түрлі түсті қарындаштар, әртүрлі мөлшердегі щеткалар, губка, суы бар құты, политра, түрлі түсті қағаздар, қоржын, желім, скотч, қайшы, жіп болмаса арқан және т.б. Кейбір сабақтарда, маталар, батпақ, ермексаз, қамыр, ағаш, үлкен композиция жасау үшін табиғи және басқа да химиялық заттарды да пайдалануға болады. Ал театрланған көрініс үшін грим, шырақ, костюмдер, музыкалық аспаптар қажет болып қалуы мүмкін. Ереже бойынша сабақтың тақырыбын психолог (арт-терапия жүргізуші) таңдайды. Дегенмен де оны топпен ақылдаса, кеңесе отырып, талдап, талқылап, таңдап алуға болады. Арт-терапияның тақырыбын таңдауға және топтастыруға болады. Осы жайында педагогикалық практикада осы салада еңбек сіңірген М. Либманның классификациясы көпшілікке танымал. Олар:

• топ мүшелеріне толқытып, күйзелтіп жүрген мәселе бойынша зерттеу жүргізу;
• “мен” бейнесі, қарым-қатынас жүйесін зерттеуге байланысты;
• отбасы мүшелерімен топ мүшелері жұптасып жұмыс жасай алуы;
• топ мүшелеріне арналған көркем суреттік іс-әрекет [11].

Сонымен қатар, кейбір арт-терапиялық (күн мен түн) жаттығулар топ арасындағы үйлесімді қарым-қатынасқа, әлеуметтік алшақтауды реттейді және жеке адамның топпен қарымқатынасын реттейді, басқа да көптеген көмек береді. Топ  мүшелерінің бірігіп жақсы тақырып таңдауы маңызды сәттердің бірі болып табылады. Таңдап алынған тақырып егер, топ мүшелерінің біреуіне ұнамаған жағдайда қайта талдауды қажет етеді. Талданып қайта түсініп, топ мүшелері келіссе, ол тақырып сол күйінше, ұнамаса басқа тақырыпты алу керек. Алғашқы кезде арт-терапияны ауруханалар мен жүйке жүйесіндегі бұзылулары бар ауру емдеушілерді емдейтін эмоциялық бұзылулардың көрінісі бар адамдарға ғана қолданған. Қазіргі кезде арттерапияның қолдану аясы едәуір кеңейді және ол өзінің алғашқы психо-аналитикалық негізінен жаймен алыстауда.

Арт-терапия әдісі Қазақстанда қазіргі уақытта мектеп жасына дейінгі мекемелерде  жиі қолданылып жүр. Мектепке дейінгі мекемеде қолдану арқылы, ондағы психологтар, балалардың жеке басындағы, ойлауы, мен ісәрекетіндегі немесе отбасындағы қиындықтар мен артта қалушылықтарды анықтап, шара қолданады. Бұл  мекемелерде  балаларға  су-  рет салдыру арқылы оларға қандай әлеуметтік, психологиялық және педагогикалық көмек қажеттігін анықтай аламыз.

Қорыта келе, арт-терапия әдісі арқылы мектеп жасына дейінгі мекемедегі балалардың ақыл-ойындағы, мінез-құлқындағы, қабылдауы мен ойлауындағы ауытқулар  және  адамдармен қарым-қатынасқа түсудегі қиындықтарын анықтауға мүмкіндік береді. Олардың эмоциялық және психикалық көңіл-күйін бақылап, қажет болған жағдайда шара қолдануға ықпал етеді.

 

 

Әдебиеттер

 

1. Алимбаева Р.Т., Айқынбаева Г.Қ. бастауыш мектепке келген балалардың даму деңгейін анықтап білу әдістемесі. – Қарағанды, 1999. – 63-65 бб.
2. Ковтунович М.Г. Связь психоакустических и психоэмоциональных характеристик восприятия музыки // Мир психологии, 2003. – №4. – С. 184-195.
3. Сусанина И.В. Введение в арт-терапию: учебное пособие. – М.: Коги-то-Центр, 2007. – С.95
4. Кокоренко В.Л. Арт-технологии в подготовке специалистов помогающих профессий. – СПб.: Речь, 2005. – 101 с.
5. Сарыбаева И.С. Әлеуметтік жұмыстың әдістері мен технологиясы: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2013. – 105 б.
6. Зинкевич – Евстигнеева Т.Д. Психодиагностика через рисунок в арт-терапии / Т.Д. Зинкевич – Евстигнеева, Д. Кудзилов. – СПб., Речь
7. Киселева М.В. Арт-терапия в работе с детьми / М.В. Киселева. – СПб.: Речь,
8. Копытин А. И. Теория и практика арт-терапии / А. И.Копытин. – СПб.: Питер, 2002.
9. Вачков И.В. Сказкотерапия. Развитие самосознания через психологическую сказку. – М.: Ось89, 2007. с 144 с.
10. Мухина В.С. Притчи, сказки, метафоры в развитии ребенка. – СПб.: Речь, 2007. – 296 с.
11. Ткач Р.М. Сказкотерапия детских проблем. СПб.: Речь; М.: Сфера, 2008. – 118 с.

 

Индивидуальное консультирование — Консультационные и психологические услуги

Нужна помощь сейчас?

Если вы хотите немедленно поговорить с врачом или написать ему сообщение, служба психологического консультирования может вам помочь!

Получить помощь

Индивидуальное консультирование — это личная возможность получить поддержку и испытать рост в трудные периоды жизни. Индивидуальное консультирование может помочь справиться со многими личными жизненными проблемами, такими как гнев, депрессия, тревога, злоупотребление психоактивными веществами, проблемы в браке и отношениях, проблемы с воспитанием детей, трудности в школе, смена карьеры и т. д.

Индивидуальное консультирование (иногда называемое психотерапией, разговорной терапией или лечением) — это процесс, посредством которого клиенты работают один на один с обученным врачом-психиатром в безопасной, заботливой и конфиденциальной обстановке. Консультирование позволяет людям исследовать свои чувства, убеждения и поведение, работать с трудными или влиятельными воспоминаниями, определять аспекты своей жизни, которые они хотели бы изменить, лучше понимать себя и других, ставить личные цели и работать над желаемыми изменениями.

Индивидуальное консультирование – это консультирование, сосредоточенное на проблемах человека в ближайшем или ближайшем будущем. Индивидуальное консультирование может включать в себя консультирование и планирование карьеры, горе после смерти любимого человека или решение проблем на работе до того, как они станут большими. Индивидуальное консультирование – это беседа один на один между консультантом и клиентом, который является лицом, нуждающимся в лечении. Эти двое образуют союз, отношения или связь, которые обеспечивают доверие и личный рост.

Как определяются цели, частота и продолжительность терапии?

В общем, цель психотерапии — поговорить о проблемах психического здоровья и помочь клиентам исцелиться, вырасти и двигаться к более продуктивной, психологически здоровой жизни. Хорошая терапия ориентирована на клиента, и конкретные цели терапии определяются вами и вашим терапевтом.

Индивидуальные сеансы психотерапии обычно длятся от 45 до 50 минут. Частота и продолжительность терапии будут во многом зависеть от ваших потребностей, целей лечения и прогресса. Многие проблемы легко решаются с помощью краткосрочной терапии, а другие хронические или более сложные проблемы требуют долгосрочной приверженности, прежде чем наступит улучшение.

Исследования показали, что психотерапия приводит к меньшему количеству рецидивов распространенных состояний, таких как умеренная депрессия и тревога, и что положительные эффекты хорошей терапии выходят далеко за рамки лечения. На самом деле, многие клиенты сообщают об улучшении своего состояния спустя долгое время после окончания терапии. В целом, психотерапия часто более эффективна, чем психотропные препараты или медицинские процедуры, которые могут вызывать вредные побочные эффекты. Кроме того, многие терапевтические методы основаны на фактических данных, что означает, что они были предметом научных исследований и клинических наблюдений, и их эффективность была проанализирована.

Что происходит во время одного сеанса или первого приема для краткосрочного консультирования?

Если вы и врач CAPS определите, что один сеанс или краткосрочная индивидуальная консультация являются рекомендацией по лечению, которая наилучшим образом соответствует вашим потребностям, вам будет предложена первая доступная консультация, соответствующая вашему графику. Если у вас есть особые предпочтения консультанта, это может увеличить время ожидания вашего первого приема. Эта первая встреча обычно назначается в течение от нескольких дней до нескольких недель. (Обратите внимание, что если вам нужна немедленная помощь, сообщите об этом нашим сотрудникам, чтобы мы могли немедленно соединить вас с соответствующими ресурсами CAPS.) Общий требуемый период времени составляет приблизительно 90 минут, включая заполнение форм на компьютере, сеанс терапии и планирование последующих встреч, поэтому обязательно помните об этом при планировании встречи.

Очень важно, чтобы вы прибыли как можно скорее, чтобы у вас было достаточно времени для заполнения необходимых форм. Если вы опаздываете более чем на 15 минут, вас могут попросить перенести встречу. Формы включают форму демографического и клинического анамнеза, соглашение о лечении, согласие на лечение и уведомление о правилах конфиденциальности. Ваш врач получит информацию о ваших текущих проблемах, соответствующей истории и целях. Ваш лечащий врач также ознакомится с соответствующими политиками и процедурами CAPS, такими как конфиденциальность.

Что происходит во время последующих или последующих сеансов при участии в краткосрочном консультировании в CAPS?

Для последующих или последующих сессий вы встретитесь со своим консультантом примерно на 45 минут, которые будут запланированы в соответствии с взаимно согласованным планом. Если вам нужна дополнительная консультация помимо того, что может предоставить CAPS, мы будем работать с вами, чтобы найти врача в местном сообществе.

Вначале вы будете работать со своим лечащим врачом, чтобы установить цели для своих консультационных сессий. Постановка четких целей обеспечит направление, а также поможет вам отслеживать ваш прогресс в консультировании. Если у вас есть какие-либо вопросы или опасения по поводу процесса консультирования, не стесняйтесь обсудить их со своим лечащим врачом, который будет рад обсудить их с вами. Точное направление вашего опыта консультирования будет зависеть от проблем, которые вы поднимаете в процессе консультирования, точки зрения вашего врача и целей, которые вы ставите для совместной работы.

Обзор индивидуальной терапии | Как работает психотерапия?

Что входит в индивидуальную терапию зависимостей и психических расстройств? Узнайте об истории, ожиданиях и формах индивидуальной терапии.

Когда человек решает обратиться к обученному специалисту для обсуждения мыслей, поведения и моделей поведения, этот процесс может привести к существенным и позитивным изменениям. По мере того, как преимущества индивидуального консультирования становятся все более очевидными, а общество начинает принимать лечение психических заболеваний, все большее количество людей выбирают индивидуальную терапию для самосовершенствования.

Что такое индивидуальная терапия?

Индивидуальная терапия изображается в фильмах, на сцене, в рекламных роликах, телешоу и других средствах массовой информации в виде культовых изображений клиента на кушетке и терапевта, сидящего рядом и пишущего в блокноте. Хотя эти образы могут быть частью представления многих людей о консультировании, что же такое индивидуальная психотерапия?

При индивидуальной психотерапии или беседе специалист по психическому здоровью работает с пациентом или клиентом один на один и обычно во время личных сессий. Индивидуальная психотерапия на сегодняшний день является наиболее распространенным типом терапии и состоит из нескольких различных терапевтических подходов.

Основная цель индивидуальной терапии — улучшить понимание собственных моделей мышления и поведения, чтобы улучшить функционирование и улучшить самочувствие. В терапии люди могут научиться эффективно справляться со стрессом, межличностными трудностями и тревожными ситуациями. Они могут развивать способности принимать здоровые решения, ставить цели и становиться более самосознательными.

Как работает психотерапия

Итак, как работает психотерапия? Похоже ли это на то, как это изображают массовая культура и средства массовой информации?

Типы психотерапевтов

При индивидуальной психотерапии человек, нуждающийся в помощи (называемый клиентом или пациентом), регулярно встречается с обученным и лицензированным специалистом в области психического здоровья (терапевтом). Эти специалисты в области психического здоровья часто:

• Психологи
• Лицензированные клинические социальные работники
• Брачные и семейные терапевты
• Психиатры
• Практикующие психиатрические медсестры

Студенты и стажеры, работающие в этих профессиях, также могут проводить терапию под наблюдением лицензированного терапевта.

Отношения терапевта и клиента

Когда они встречаются и обсуждают цели клиента, терапевты и клиенты могут установить взаимопонимание друг с другом, связь, которая позволяет им чувствовать себя комфортно друг с другом, чтобы они могли говорить честно и свободно. Чем более открытым и честным будет общение между терапевтом и клиентом, тем больше вероятность того, что лечение будет эффективным.

Предметы и темы, обсуждаемые между терапевтом и клиентом, зависят от целей клиента и опыта терапевта. Клиент может пожелать внести существенные изменения в фундаментальные характеристики личности или может пожелать сосредоточить особое внимание на определенном состоянии или теме. Терапевты часто обучаются нескольким формам терапии и используют разные подходы к разным проблемам (или иногда несколько подходов к одной проблеме).

Конфиденциальность терапевта и клиента

Терапевты профессионально обязаны действовать в интересах клиентов (так называемая фидуциарная ответственность). Они также должны сохранять конфиденциальность личности своих клиентов и содержания того, что клиенты с ними обсуждают.

Терапевт по закону обязан нарушить эту конфиденциальность, если:

• Терапевт считает, что клиенту угрожает непосредственная опасность самоповреждения
• Терапевт разумно полагает, что клиент может причинить вред кому-то другому
• Клиент слишком инвалид, чтобы заботиться об основных потребностях, таких как пища, одежда и безопасность
• Судья напрямую распоряжается протоколами лечения терапевта

Терапия должна обеспечивать безопасность и профессионализм клиента, создавая среду, свободную от оскорбительного поведения, дискриминации, сексуальные проступки или домогательства и финансовые злоупотребления. Терапевты часто имеют подробные контракты, в которых прямо указывается их ответственность перед вами и ваша ответственность перед ними в поддержании отношений между клиентом и терапевтом.

Чего ожидать

Перед началом лечения клиенты и терапевты могут и должны обсудить, чего ожидать от психотерапии. Это помогает обеим сторонам установить разумные и понятные цели.

Клиенты обязаны:

• Разработать представление о том, что они хотели бы решить в ходе терапии
• Определить способы поиска терапевта (по направлению друзей или членов семьи, лечащего врача, программы помощи сотрудникам или страховой компании)
• Проведите собеседование с кандидатом на терапевта и узнайте о:
  • Предыстория (квалификация терапевта, опыт и уровень образования)
  • Структура ставки (плата за час или месяц, страховое покрытие)
  • Структура лечения (цели, продолжительность каждого сеанса, общая продолжительность лечения)
  • Логистика (расположение офиса, доступ к ресурсам, доступность в экстренных случаях)

Первая психотерапевтическая сессия

Во время первого сеанса клиенты должны обсудить причины, по которым они обращаются за помощью. Терапевт выслушает эти опасения, а также ему потребуется собрать информацию о вашем психическом и физическом здоровье. Терапевту может потребоваться несколько сеансов, чтобы получить четкое представление о потребностях клиента и о том, как лучше всего помочь.

Клиенты могут взять интервью у нескольких терапевтов и понять, кто лучше всего подходит для их нужд. Терапевт также может отказаться от дальнейшего лечения клиента, если это кажется ему неподходящим или проблемы выходят за рамки компетенции терапевта. В этом случае терапевт профессионально и этически обязан предоставить направление к другому терапевту.

Структура сеанса

На терапевтических сеансах большую часть разговора обычно говорит клиент, а терапевт дает обратную связь по мере необходимости или по запросу. Эта практика поощряет уверенность клиента в себе и сохраняет фокус сеансов на потребностях клиента. Сеансы могут вызвать множество чувств: радость, облегчение, печаль, гнев, стыд, вину и страх, среди прочих. Терапевты могут помочь клиентам разобраться в этих чувствах и помочь клиентам использовать свое понимание этих чувств для улучшения своего эмоционального функционирования.

Сеансы индивидуальной психотерапии обычно длятся 45–60 минут и обычно проходят в кабинете терапевта. Все чаще лечение проводится с помощью видеоконференций или приложений для смартфонов. Такой доступ часто является необходимостью для клиентов, проживающих в отдаленных районах, и может быть значительным удобством для тех, кто живет ближе к центру города.

Виды психотерапии

За последние 100 лет было разработано несколько типов индивидуальной психотерапии, каждый из которых имеет особые характеристики, сильные стороны и преимущества.

Среди наиболее часто используемых видов психотерапии:

• Когнитивно-поведенческая терапия (КПТ):  Это тип терапии, который помогает клиентам понять связи между их мыслями, убеждениями, эмоциями и действиями. Когнитивно-поведенческая терапия дает клиентам возможность изменить свои чувства, изменив способ мышления.
• Диалектическая поведенческая терапия (DBT):  В ответвление КПТ, диалектическая поведенческая терапия разработана специально для помощи клиентам с пограничным расстройством личности, но может применяться в различных обстоятельствах. Цель ДПТ состоит в том, чтобы терапевт помог пациенту непредвзято, а клиент испытал чувства и эмоции непредвзято.
• Терапия принятия и приверженности (ACT):  В ACT терапевты помогают клиентам работать над принятием своих эмоций и поведения, а не избегать их или вступать с ними в конфликт. Когда клиенты заявляют о своих личных системах ценностей, они обязуются изменить поведение, которое не соответствует их ценностям.
• Психодинамическая терапия:  Также называемая терапией, ориентированной на понимание, психодинамическая терапия помогает клиентам понять, как их прошлый опыт влияет на их настоящий. Это старейшая форма психотерапии. Эта терапия направлена ​​на выявление бессознательных защитных механизмов клиента. Хотя психодинамическая терапия достигает этой цели, побуждая клиента говорить обо всем, что приходит ему на ум, эту терапию можно адаптировать в более целенаправленной форме для лечения конкретных проблем.

Преимущества индивидуальной терапии

Польза индивидуальной терапии может изменить жизнь и часто длится гораздо дольше, чем сама терапия. Среди многих преимуществ индивидуальной терапии для клиента:

• Установление доверительных, здоровых и безопасных взрослых отношений
• Способность выражать чувства и эмоции
• Выявление защитных механизмов
• Понимание проблемных моделей поведения
• Понимание соответствующих границ
• Ответственность за поведение
• Повышение самосознания и самоэффективности

Как долго длится индивидуальная терапия?

Длительность индивидуальной терапии зависит от целей клиента, доступности терапевта, финансовых факторов и других факторов.

Некоторая индивидуальная терапия, направленная на решение конкретных проблем, таких как преодоление потери работы, может длиться всего несколько сеансов. Другие виды терапии, такие как когнитивно-поведенческая терапия, имеют установленную продолжительность (часто от 12 до 20 недель).

Терапия, направленная на фундаментальные изменения в характере человека, например, психодинамическая терапия, не имеет установленной продолжительности, но может потребоваться два года или более, чтобы увидеть результаты. В целом, чем более фундаментальным является желаемое изменение, тем дольше длится терапия.

Эффективность индивидуальной терапии

Несколько форм индивидуальной терапии эффективны при множестве психических заболеваний. Эффективность психотерапии при таких состояниях, как тревога, была хорошо известна на протяжении десятилетий.

Когнитивно-поведенческая терапия, возможно, наиболее универсальный из видов терапии, в клинических испытаниях показала свою эффективность при лечении:

• Основное депрессивное расстройство
• Паническое расстройство
• Обобщенное тревожное расстройство
• Осессивно-компульсивное расстройство
• Посттравматические стрессовые расстройства
• . Распределения по использованию субстанций
• . Распадные
9

.. Диспасины.066069. Диспасины.06066.ships Disorders. ПИСЛАГИ ДЕСЯТНЫЙ ПИСЛЕДИЯ 9006. Диспасины.066. Диспасив. тип психотерапии, используемый для эффективного лечения тревоги. По мере своего развития и эволюции психодинамическая психотерапия столь же эффективна, как и другие виды терапии беседами при лечении депрессии. Форма этой терапии, называемая краткосрочной психодинамической терапией, особенно эффективна при лечении зависимости.

Цели психотерапии

Для клиентов цели индивидуальной терапии могут различаться в зависимости от их потребностей. Однако все терапевты стремятся к следующему:

• Сильное чувство доверия между клиентом и терапевтом
• Открытое и честное общение
• Понимание преимуществ отношений клиент-терапевт
• Использование этих преимуществ для понимания устоявшихся моделей мышления и поведения клиента
• Повышение самосознания клиента эмоций и типичных защитных механизмов
• Создание сильной внутренней структуры для эффективного управления чувствами и эмоциями

Индивидуальная терапия при зависимости и лечение психических расстройств

Сила индивидуальной терапии основана на идее о том, что полезно уметь выражать чувства без суждений, и что это исцеляет, когда тебя слушают и понимают. Индивидуальная терапия может помочь создать некоторую внутреннюю структуру, которая не была развита должным образом ранее.

Эта восстанавливающая способность делает индивидуальную терапию важным компонентом лечения зависимости и психического здоровья. Индивидуальная терапия позволяет человеку распознавать типичные защитные механизмы, изучать развитие и применение нездоровых моделей поведения, распознавать происхождение этих моделей и развивать внутренние инструменты для поиска альтернатив — навыки, которые чрезвычайно полезны в зависимость, психическое здоровье и сопутствующие состояния.

Если вы боретесь с наркотической или алкогольной зависимостью и сопутствующим психическим заболеванием, The Recovery Village может вам помочь. В Recovery Village есть сеть лицензированных, опытных и заботливых терапевтов, которые готовы помочь вам улучшить ваше самочувствие и добиться выздоровления, к которому вы стремитесь. Позвоните нам сегодня, чтобы узнать больше информации.

Редактор — Камилла Ренцони

Ками Ренцони — креативный писатель и редактор The Recovery Village. Как сторонник поведенческого здоровья, Ками сертифицирована в области оказания первой помощи в области психического здоровья и призывает людей, которые сталкиваются с расстройствами, связанными с употреблением психоактивных веществ, обращаться за помощью, которой они заслуживают. Подробнее

Медицинская экспертиза – доктор Кевин Вандлер, MD

Кевин Вандлер занимает несколько должностей в Advanced Recovery Systems. Помимо того, что он является основателем и главным медицинским директором Advanced Recovery Systems, он также является медицинским директором The Recovery Village Ridgefield и The Recovery Village Palmer Lake. Подробнее

---

Американская психологическая ассоциация. «Опрос говорит: больше американцев обращаются за […]лечением болезней». 2004. По состоянию на 21 мая 2019 г.

Национальный альянс по психическим заболеваниям. «Психотерапия.» 2019. По состоянию на 21 мая 2019 г.

Канадская психологическая ассоциация. «Эффективность и действенность психологических методов лечения». 2013. По состоянию на 22 мая 2019 г.

Администрация службы охраны психического здоровья и злоупотребления психоактивными веществами. «Протокол улучшения лечения № 34. Глава[…]динамическая психотерапия». 2012. По состоянию на 22 мая 2019 г.

 

Заявление об ограничении ответственности по медицинским показаниям

Программа Recovery Village направлена ​​на улучшение качества жизни людей, борющихся с употреблением психоактивных веществ или психическим расстройством, с помощью основанного на фактах контента о характере психических заболеваний, вариантах лечения и связанных с ними результатах. Мы публикуем материалы, которые исследуются, цитируются, редактируются и рецензируются лицензированными медицинскими работниками. Информация, которую мы предоставляем, не предназначена для замены профессиональной медицинской консультации, диагностики или лечения. Его не следует использовать вместо рекомендаций вашего врача или других квалифицированных медицинских работников.

Групповая терапия и индивидуальная терапия: использование, преимущества и эффективность

Психотерапия, или терапия беседами, направлена ​​на то, чтобы помочь человеку идентифицировать тревожные эмоции, мысли или поведение с использованием различных методов лечения. ¹ Его можно использовать как часть полного плана лечения или программы послеоперационного ухода, чтобы помочь людям с различными состояниями, включая психические расстройства и расстройства, связанные с употреблением психоактивных веществ, заболевание, определяемое компульсивным употреблением психоактивных веществ, несмотря на негативные последствия.

По сути, во время психотерапии терапевт может использовать широкий спектр техник и стратегий, чтобы помочь человеку изменить свое поведение или мышление, то, как он справляется со своими эмоциями или как он обрабатывает важные события или проблемы.

«Лечение разговорами» восходит к Древней Греции. ² Английский врач Уолтер Купер Денди ввел термин психотрепея в 1850-х годах для описания типа лечения разговором. ³ Однако Зигмунд Фрейд и Карл Юнг общепризнаны как основатели современной психотерапии. ⁴ Фрейд разработал психоанализ ближе к концу 19 века, и вслед за его работами сформировалось множество других школ терапии.

Индивидуальная терапия является одним из видов психотерапии. В нем участвует обученный профессионал, помогающий одному человеку работать в терапевтическом процессе. Групповая терапия, с другой стороны, включает в себя группу людей, всех которых одновременно лечит терапевт.

Найти ближайший ко мне лечебный центр, предлагающий психотерапию

Что такое индивидуальная терапия?

Индивидуальная терапия позволяет терапевту, который может быть профессионально подготовленным психологом, социальным работником, консультантом, психиатром или консультантом по вопросам брака и семьи, помочь человеку разобраться со своими мыслями, проблемами, эмоциями и ситуациями. Таким образом, индивидуальная терапия отличается от получения совета от друзей, семьи и знакомых, поскольку это профессиональная услуга, предоставляемая обученным специалистом.

Индивидуальная терапия и лечение наркомании

Исследования показывают, что индивидуальная терапия может быть эффективным компонентом плана лечения расстройств, связанных с употреблением психоактивных веществ. ⁵ Индивидуальная терапия помогает людям найти причину своей зависимости. Индивидуальные сеансы терапии обычно направлены на обучение выздоравливающих навыкам, необходимым для жизни без наркотиков или алкоголя, и включают в себя различные формы поведенческой терапии, такие как когнитивно-поведенческая терапия (КПТ), мотивационное интервьюирование и управление непредвиденными обстоятельствами. ⁶ Каждая из этих поведенческих терапий использует разные стратегии для достижения желаемого результата. КПТ, например, учит людей распознавать настроение, мысли и ситуации, которые вызывают тягу к наркотикам или алкоголю. ⁶ Терапевт, в свою очередь, учит человека, как избегать этих триггеров и заменять негативные мысли и чувства позитивными. В дополнение к использованию индивидуальной терапии для помощи людям с расстройством, связанным с употреблением психоактивных веществ, она может помочь при широком спектре сопутствующих психических заболеваний, включая, среди прочего, депрессию и биполярное расстройство. ⁷

Преимущества индивидуальной терапии

Индивидуальная терапия имеет ряд преимуществ, в том числе: ^8-10

• Конфиденциальность. Информация, передаваемая во время сеансов, остается полностью конфиденциальной.
• Внимание один на один. Это позволяет терапевту тщательно понять конкретные проблемы человека и разработать индивидуальный подход к лечению.
• Интенсивный и комплексный уровень анализа и лечения.
• Полностью настраивается индивидуально. Например, люди, которые могут справиться с более целенаправленными и интенсивными вмешательствами, могут получить пользу от более быстрого темпа терапии. С другой стороны, людям, которым требуется время для адаптации, может помочь более медленная терапия.
• Сильный терапевтический союз , который относится к рабочим отношениям между человеком и терапевтом. Исследования показывают, что терапевтический альянс является ключевым компонентом успешного терапевтического вмешательства.
• Развитие самосознания, которое достигается путем обсуждения проблем и получения обратной связи от терапевта.
• Гибкий график. Человек может договориться о времени сеансов терапии, наиболее подходящем для его графика.
• Быстрые встречи. Сеансы терапии могут быть организованы довольно быстро, если это необходимо.
• Развитие лучших коммуникативных навыков.
• Эффективный компонент при лечении широкого спектра психических расстройств.

Недостатки индивидуальной терапии

К недостаткам индивидуальной терапии относятся:

• Стоимость. Обычно это дороже, чем групповая терапия.
• Нет взаимодействия с одноранговыми узлами. Это не позволяет людям идентифицировать себя с другими людьми, которые имеют схожие проблемы или проблемы.
• Требование мотивации. Люди, не приверженные изменению, выполнению работы и применению принципов, которые они изучают, могут столкнуться с трудностями в определенных ситуациях.

Индивидуальная терапия является наиболее часто используемой формой лечения расстройств, связанных с употреблением психоактивных веществ. Тем не менее, появляется все больше доказательств, подтверждающих использование групповой терапии при лечении злоупотребления психоактивными веществами. ¹¹

Что такое групповая терапия?

Д-р Джозеф Херси Пратт начал сеансы групповой терапии для обучения людей методам лечения туберкулеза. ¹² Пратт обнаружил, что благодаря общему опыту и поддержке члены группы получили эмоциональную пользу. Он начал называть свои сеансы групповая психотерапия . Популярность групповой психотерапии возросла после Второй мировой войны, когда терапевты вместе лечили группы ветеранов боевых действий и наблюдали положительные эффекты групповых занятий.

Групповая терапия означает одновременное лечение нескольких человек по крайней мере одним терапевтом. В некоторых группах может быть более одного терапевта. Размеры групп варьируются в зависимости от типа терапии. Например, парная терапия, тип групповой терапии, которая обычно лечит романтических партнеров, состоит из двух человек; тогда как другие группы, такие как группы злоупотребления психоактивными веществами, могут включать от 10 до 12 человек на одно занятие. Исследователи, изучающие эффективность групповой терапии, обычно рекомендуют от 6 до 12 человек в группе. ¹³

Групповая терапия и лечение наркомании

Мы социальные существа, и наша потребность в общении может быть мощным терапевтическим инструментом. Формальные терапевтические группы могут быть убедительными и поддерживающими. Группы, организованные вокруг злоупотребления психоактивными веществами, могут предложить людям понимание, руководство и утешение. Под руководством терапевта группы могут укреплять здоровые привязанности, а также обучать людей новым социальным навыкам. Хотя групповая терапия так же эффективна при лечении злоупотребления психоактивными веществами, как и индивидуальная терапия, появляется все больше свидетельств того, что групповая терапия может быть еще более полезной. ¹⁴

Лица, занимающиеся групповой терапией, более склонны к воздержанию. ¹⁴ Исследования показывают, что групповая терапия также может помочь при сопутствующих психических расстройствах, таких как депрессия, тревога и расстройство личности. ¹⁴

Типы и модели групповой терапии

Терапевты могут использовать различные модели групповой терапии для удовлетворения потребностей группы на многих этапах выздоровления. Пять групповых моделей, доказавших свою эффективность в лечении злоупотребления психоактивными веществами, включают: ¹⁴

• Психопедагогические группы. Основное внимание в этих группах уделяется обучению и информированию людей в целом о злоупотреблении психоактивными веществами, психическом здоровье, связанном с этим поведении и последствиях такого поведения.
• Группы повышения квалификации. Эта модель является гибкой. Терапевт может адаптировать обучение навыкам в зависимости от потребностей людей в группе. Навыки сосредоточены на поддержании воздержания от наркотиков или алкоголя и предполагают большее взаимодействие между членами группы.
• Группы когнитивно-поведенческой терапии. Терапевт работает над выявлением проблемного мышления и поведения, которые способствуют злоупотреблению психоактивными веществами, и обучает членов группы новым моделям мышления и поведения. Эти группы также уделяют внимание обучению по предотвращению рецидивов.
• Группы поддержки. Как следует из названия, эта модель обеспечивает поддержку и заботу о членах, обучая их навыкам межличностного общения посредством группового обсуждения, обмена опытом и совместного решения проблем.
• Группы межличностных процессов. В этой модели терапевт наблюдает за групповыми взаимодействиями, функциональностью и производительностью. Терапевт помогает участникам с их эмоциональным развитием и обращается к их детским проблемам, которые могут привести к неверным решениям и импульсивным наклонностям.

Эти модели жидкостные. Терапевты могут использовать их в зависимости от потребностей и целей группы и даже могут переходить от одной модели к другой за один сеанс групповой терапии.

Цели групповой терапии

Главная цель — применение знаний, полученных в групповой терапии, в жизни вне терапии. Это означает, что люди могут корректировать поведение, применять навыки межличностного общения, которым они научились, в новых и существующих отношениях, а также использовать превентивные меры и навыки преодоления трудностей, когда это необходимо, чтобы избежать рецидива. ¹⁵

Преимущества групповой терапии

Групповая терапия имеет ряд преимуществ, в том числе. ^16-17

• Уверенность в том, что люди не одиноки. Другие люди разделяют аналогичные проблемы и трудности. Психотерапевт и писатель доктор Ирвин Дэвид Ялом, давний сторонник групповой терапии, называет это принципом универсальности .
• Возможность получить и оказать поддержку. Оба эти понятия важны в лечении. Получение поддержки от других является частью связи или терапевтического альянса, который происходит в группах; тогда как оказание поддержки другим позволяет расти и учиться.
• Более широкий терапевтический альянс, позволяющий учитывать различные точки зрения.
• Развитие навыков общения и социализации, которое позволяет людям научиться выражать свои проблемы и принимать критику со стороны других.
• Развитие самосознания, которое приходит благодаря тому, что вы слушаете других с похожими проблемами.
• Терапевтический характер, сопровождающий обмен опытом с другими людьми, имеющими аналогичные проблемы.
• Ощущение, что у вас есть широкая страховочная сеть для людей, которые в противном случае не решались бы обсуждать свои чувства и предполагаемые слабости.
• Способность моделировать успешное поведение других людей, прошедших через подобный опыт. Моделирование — это форма обучения, при которой люди учатся, копируя или подражая действиям других.
• Стоимость. Групповая терапия обычно дешевле, чем индивидуальная терапия.

Недостатки групповой терапии

Недостатки групповой терапии, с которыми могут столкнуться люди, включают: ¹⁷

• Не быть в центре внимания. Во многих группах, кажется, применима старая пословица «Скрипучее колесо получает смазку». Таким образом, уровень вмешательства не является таким сфокусированным и интенсивным для любого отдельного человека, как индивидуальная терапия.
• Меньше конфиденциальности. Хотя членов группы обычно инструктируют о том, что информация и события, происходящие в группе, должны храниться в тайне и сообщаться только членам группы во время терапии, вероятность нарушения конфиденциальности выше.
• Потенциал для   социального безделья. Некоторые люди в группах на самом деле не вносят изменений, а просто пользуются успехом других. Группы могут позволить немотивированным людям скрывать свои проблемы и избегать ответственности.
• Менее сфокусированный терапевтический союз.
• Меньшая гибкость. Обычно группы встречаются в определенное время. Меньше возможностей вписать терапию в свой личный график.
• Не подходит. Групповая терапия может быть неподходящей для определенных типов людей, например, для крайне асоциальных, крайне застенчивых, импульсивных и пассивно-агрессивных.

Иногда в группах формируются определенные союзы, и эти подгруппы преследуют и очерняют других членов группы. Опытный и компетентный терапевт способен избежать таких союзов, наносящих ущерб всей группе; однако неизбежно, что некоторые люди в группе будут более сильно идентифицировать себя друг с другом, а не с другими членами.

Покрывается ли страховкой групповая и индивидуальная терапия?

Групповая и индивидуальная терапия, когда она используется в качестве одного из компонентов формального плана реабилитации, может покрываться страховкой.